قراردادهای آنلاین در حوزه تجارت الکترونیک اهمیت بسیاری دارد. بر همین اساس، یکی از سوالات مهمی که کاربران اینترنتی مکرراً از وکلای متخصص در حوزه تجارت الکترونیک می‌برسند این است که اعتبار قراردادهای آنلاین در ایران چگونه است؟ استارتاپ‌ها و شرکت‌های فناورانه، به جهت اینکه سرعت یکی از فاکتور های مهم در کسب و کارشان می باشد، شیوه های معمول قرارداد نویسی حضوری چندان به کارشان نمی آید. استارتاپ ها مدام در حال ساده تر کردن راهکارهای موجود و ایجاد راه حل های جدید و به روز برای دغدغه های جامعه از طریق تکنولوژی های روز دنیا هستند. پس حقوق نیز به عنوان یک از فاکتور های لازم برای تجارت ، می بایست خود را با استارتاپ ها وفق دهد. در این متن به بررسی این موضوع می پردازیم که اعتبار قراردادهای آنلاین در ایران چگونه است؟
قراردادهای آنلاین چه قراردادهایی هستند؟
قرارداد آنلاین یعنی اینکه طرفین قرارداد همزمان در یک مکان فیزیکی حضور ندارند که از طریق روش سنتی امضا نسبت به انعقاد قرارداد اقدام کنند. ممکن است یکی از طرفین در شهری و طرف مقابل در شهر دیگری حضور داشته باشد. متن قرارداد برای هر دو طرف از طریق فضای آنلاین قابل مشاهده است و طرفین با ساز و کار پیش بینی شده می توانند اراده خود مبنی بر تشکیل قرارداد را به هم اطلاع دهند.
اعتبار قراردادهای آنلاین در حقوق ایران
با توجه به قانون تجارت الکترونیک و عمومات حقوق قراردادها، می توان گفت که ممنوعیت قانونی برای افراد جهت تنظیم و انعقاد قرارداد آنلاین وجود ندارد. منتها در این زمینه به چند نکته باید توجه کرد:
امضای الکترونیک، جایگزین امضای سنتی
معمولا سازو کار پیش بینی شده برای اعلام اراده طرفین، امضای الکترونیکی در قراردادهای آنلاین می باشد. امضای الکترونیکی، عبارت است از داده ای مستقل و محرمانه که وظیفه تعیین هویت فرستنده و الحاق او به سندی که محتوای داده را تشکیل می دهد ، انجام می دهد. به بیان دیگر، در قراردادهای عادی، طرفین از طریق امضا، اراده خود بر تشکیل قرارداد را اعلام می کنند و در قرارداد آنلاین، امضای الکترونیکی این امکان را فراهم می آورد.
افراد برای داشتن امضای الکترونیکی مطمئن می توانند به دفاتر اسناد رسمی که این خدمت را ارائه می دهند مراجعه نموده و توکنی را برای انجام امضای الکترونیک مطمئن دریافت و از آن استفاده نمایند.
دریافت نسخه از قراردادهای الکترونیک
از آنجا که در قراردادهای به شکل مکتوب ، معمولا نسخ قراردادی به تعداد طرف های آن تنظیم و در اختیار ایشان قرار می گیرد، در این قسم از قراردادها نیز ، دارا بودن نسخه قراردادی اهمیت دارد. به همین جهت معمولا افراد از طرق مختلفی همچون ارسال ایمیل، نسبت به ارسال نسخه قراردادی اقدام می نمایند.
عدم استفاده از نمونه قراردادها در قراردادهای الکترونیک
با توجه به جدید بودن قراردادهای آنلاین ، عدم آشنایی افراد با این قراردادها، الزامات خاص، خصوصا در مورد موضوع و تعهدات، از قراردادهای نمونه استفاده نکنید، چرا که قراردادهای نمونه ، حتی برای شکل سنتی تنظیم قرارداد هم خیلی وقت ها ناقص اند و سبب بروز مشکلات عدیده می شوند، چه رسد به بحث قراردادهای آنلاین که اقتضائات خاص خود را می طلبند.
ابطال، اهلیت طرفین و اعتبارسنجی صاحب امضای الکترونیک
در بحث امکان ابطال قراردادها ، اهمیت اهلیت طرفین قرارداد ، اعتبار سنجی صاحب امضای الکترونیک حتما و حتما دقت نظر کافی را داشته و قبل از اقدام به امضای الکترونیک، از مشاوران متخصص مشورت بگیرید. در غیر این صورت ممکن است به جهت عدم توجه به یک نکته حقوقی ، قرارداد قابلیت الزام آوری و یا شرایط صحت خود را از دست بدهد.
نتیجه گیری
با توجه به تغییرات لحظه به لحظه در حوزه فناوری اطلاعات و فضای مجازی و رشد کسب و کارهای الکترونیک و آنلاین ، لازم است افراد در خصوص امکان و نحوه تنظیم قرارداد های آنلاین اطلاعات کافی داشته باشند . همچنین نظر به جدید بودن قرارداد های آنلاین و عدم آگاهی افراد گاه ممکن است باب سوءاستفاده هایی در این خصوص باز گردد. پیشنهاد می گردد قبل از انعقاد هر گونه قرارداد آنلاین ، نسبت به اخذ اطلاعات از کم و کیف قرارداد ، شرایط آن ، نحوه تایید و امضا اقدامات لازم صورت پذیرد.