برنامه ریزی استراتژیک یا به عبارت کلی تر مدیریت استراتژیک نگاهی کل گرا، سیستمی، و دور برد به برنامه ها دارد و میکوشد تا راهنمای عمل مدیران در افق های زمانی دورتر و حیطه های وسیع تر اجرایی باشد. البته در آغاز شکل گیری برنامه ریزی استراتژیک، برنامه ها برای دوره های زمانی بلند مدت 3 ساله، 5 ساله، و 7 ساله نتظیم میشدند و برنامه هایی که داری پیش بینی های بلند مدت بودند، برنامه هایی کامل تر به حساب می آمدند. اما با گذشت زمان، به تدریج این مسئله مطرح شد که برنامه های استراتژیک، ضمن در نظر داشتن افق های زمانی بلند مدت، باید ضمن اجرا بتوانند تغییرات لازم را براساس شرایط جدید ایجاد کنند و صرفا تابع پیش بینیهای قبلی نباشند. به عنوان مثال امروزه سازمان های یادگیرنده، که قادرند خود را با تحولات محیطی تطبیق دهند و از رخداد های پیرامون خود تجربیات تازه بیاندوزند، در برنامه ریزی های استراتژیک نقشی موثر ایفا میکنند.
برنامه ریزی استراتژیک به شکل های گوناگون و در قالب مدل هایی مختلف ارائه شده اند که یکی از متداول ترین آنها مدل SWOT است. مدل SWOT (Strength, Weakness, Opportunity, Treat) شامل بررسی های نقاط قوت، نقاط ضعف، فرصت ها و تهدیدات است و عنوان آن از حروف ابتدای این چهار جزء گرفته شده است.
گام اول در مراحل برنامه ریزی استراتژیک تعیین رسالت، اهداف و ماموریتهای سازمان است و پس از آن می‌توان از طریق تحلیل SWOT، برای سازمان استراتژی طراحی کرد که متناسب با محیط آن باشد. با استفاده از این تحلیل این امکان حاصل می‌شود که اولاً به تجزیه تحلیل محیط‌های داخلی و خارجی پرداخته و ثانیاً تصمیمات استراتژیکی اتخاذ نمود که قوتهای سازمان را با فرصتهای محیطی متوازن سازد.
تعاریف نقاط قوت و ضعف و فرصتها و تهدیدات:
- نقطه قوت: عبارت است از شایستگی ممتازی که بوسیله آن سازمان می‌تواند در زمینه‌هایی مانند نوع منابع مالی، تصویر مثبت ذهنی میان خریداران، روابط مثبت با تأمین‌کنندگان و مواردی از این دست نسبت به رقبا برتر باشد.
- نقطه ضعف: نوع محددیت یا کمبود در منابع، مهارتها و امکانات و توانایی‌هایی است که بطور محسوس مانع عملکرد اثر بخش سازمان بشود. عملکرد مدیریت نیز در تشدید نقاط ضعف موثر است.
- فرصت: عبارت است از یک موفقیت مطلوب عمده در محیط خارجی سازمان مانند شناخت بخشی از بازار که پیش از این فراموش شده بود. تغییر در وضعیت رقابت یا قوانین و بهبود در روابط با خریداران و فروشندگان
| قوتهای ما کدامند؟
– تحقیق و توسعه کارآمد – قوتهای مالی – کیفیت بالای محصولات – نیروی انسانی ماهر |
| ضعفهای ما کدامند؟
– روابط ضعیف صنعتی – مشکلات متوالی مدیریتی – اعتبار ضعیف در مورد خدمت‌دهی به مشتریان |
| محیط داخلی |
| فرصتهای محیطی
– رقبای ضعیف – به وجود آمدن بازارهای جدید برای محصولات – کاهش تورم – نیروی انسانی ماهر |
| تهدیدات محیطی
– قوانین دولتی – کمبود نیروی کار ماهر – هزینه‌های رو به رشد تامین مواد اولیه |
| محیط خارجی |
- تهدید: یک تهدید موفقیت نامطلوبی در محیط خارجی سازمان است مانند قدرت چانه زنی خریداران یا تامین‌کنندگان کلیدی، تغییرات عمده و ناگهانی تکنولوژی و مواردی از این است که می‌توانند تهدید عمده‌ای در راه موفقیت سازمان باشند.
قواعد حاکم بر ماتریس تحلیلیSWOT:
- چگونه می‌توان با بهره‌گیری از نقاط قوت حداکثر بهره‌برداری را از فرصتها انجام داد (SO)
- چگونه با استفاده از نقاط قوت می‌توان اثر تهدیدات را حذف کرد یا کاهش داد (ST)
- چگونه باید با بهره‌گیری از فرصتها نقاط ضعف را تبدیل به نقطه قوت کرد یا از شدت نقاط ضعف کاست (WO)
- چگونه باید با کاهش دادن نقاط ضعف تاثیر تهدیدات را کاهش داد یا تاثیرشان را حذف نمود (WT)
به طور خلاصه می‌توان گفت هدف از تحلیل و بررسی فرصتها و تهدیدات محیط خارجی ارزیابی این مسئله است که یک شرکت می‌تواند فرصتها را به دست آورد و از تهدیدات اجتناب کند. بویژه زمانی که با یک محیط خارجی غیر قابل کنترل در زمان کنونی روبرو است.
خواندن بعدی
