از آنجایی که اصولا استارتاپ ها خود را در قالب شرکت‌های سهامی خاص به ثبت می رسانند و در نتیجه آن ، سهامداران دارای درصدی از سهام شرکت می شوند ، بررسی مفهوم رقیق سازی سهام استارتاپ برای اعضا مفید به نظر می سد.
توضیح رقیق سازی سهام استارتاپ با مثال
برای انتقال بهتر مفهوم به نظر می رسد بهتر است سهام یک شرکت را شبیه یک کیک در نظر بگیریم که هر یک از سهامداران ، مالک قسمتی از این کیک هستند. حال در نظر بگیریم به جهت سرمایه‌گذاری خارجی، عرضه عمومی سهام، انتشار اوراق قرضه، افزایش سرمایه داخلی یا سهام تشویقی به کارکنان قرار است بخشی از سهام شرکت واگذار شود.
کیک ما همان کیک است که در اثر ورود سرمایه گذار قرار است اندکی بزرگ تر شود. اما برای ورود سرمایه گذار یا کارمند جدید یا به طور کلی ورود سهام دار جدید همه اعضا می بایست به نسبت سهم خود، اندکی از کیک خود را به سهام دار جدید منتقل کنند که وی بتواند با تزریق سرمایه، سهمی از این کیک را از آن خود کند. به این اتفاق Dilution یا رقیق سازی سهام استارتاپ می گویند. به همین علت است که می بینیم پس از چند دور سرمایه گذاری، سهام کوفاندرها به طور مثال از 70 یا 80 درصد به 20 یا 30 در صد و حتی گاهی کمتر از آن می رسد.
آثار رقیق سازی سهام استارتاپ
رقیق سازی سهام استارتاپ می‌تواند در مواضع سهام مانند مالکیت درصد رای‌گیری، کنترل سود هر سهم و ارزش‌های سهام فردی تغییری اساسی ایجاد کند. به همین جهت معمولا سرمایه گذاران شیوه هایی را برای جلوگیری از رقیق شدن سهام خود در قرارداد سرمایه گذاری در پیش می‌گیرند. شروطی که در قراردادها و به این منظور گنجانده می‌شود با عنوان Anti-dilution provisions شناخته می شوند.
شرط منع رقیق سازی سهام استارتاپ
شروط منع رقیق سازی سهام استارتاپ انواع مختلفی داشته و از رقیق شدن سهام سرمایه گذاران در مراحل مختلف استارتاپ جلوگیری می کنند. در ادامه به ذکر سه مورد از آن ها می پردازیم:
شرکتی به مبلغ 100 میلیون تومان ارزش گذاری شده و سرمایه گذار در ازاء بیست در صد سهام، 20 میلیون تومان سرمایه گذاری کرده است. اگر در مرحله بعدی سرمایه گذاری شرکت به مبلغی کمتر از 100 میلیون تومان ارزش گذاری شود، ارزش سهام سرمایه گذار نیز پایین می آید. به همین منظور معمولا چنین حالتی را در قرارداد پیش بینی کرده و به طرق مختلف قانونی، شرکت را متعهد می نمایند که کمتر از مبلغ ارزش گذاری فعلی ارزش گذاری جدید صورت نگیرد یا در غیر این صورت، شرکت متعهد شود مقداری سهام رایگان به سرمایه گذار اول بدهد تا از بروز این مشکل جلوگیری شود. چون گاهی به دلیل فعالیت بد شرکت، به واقع ارزش سهام شرکت سیر نزولی داشته و ناچار به ارزش گذاری به مبلغ پایین تر می شوند.
همان طور که عنوان شد در اثر ورود سرمایه گذار جدید، در هر حال درصد سهام همه سهام داران با کاهش مواجه می شود. معمولا برای جلوگیری از این اتفاق، سرمایه گذاران با در اختیار داشتن حق تقدم در سرمایه گذاری و یا انتقال حق تقدم سایر سهام داران به خو ، البته به صورت رایگان، اقدام می کنند.
معمولا سرمایه گذاران تمایلی به مشارکت سهام خود در سهام انگیزشی کارکنان ندارند. به همین علت در قرارداد خود ذکر می کنند که تیم کارآفرین (کوفاندر) در صورت تمایل به تخصیص سهام انگیزشی کارکنان، می تواند صرفا از سهام خود نسبت به آن اقدام نماید.
نتیجه گیری
خلاصه آنکه در شرکت ها، معمولا در اثر افزایش سرمایه و ورود سهام داران جدید به شرکت ، درصد سهام اعضا و در نتیجه حیطه مدیریتی و اعمال کنترل ایشان دستخوش تغییر می‌شود. برای تعدیل این موارد، راهکار های مختلفی تحت عنوان Anti-dilution provisions توسط حقوقدانان پیشنهاد شده است که در هر مورد و بسته به نیاز طرفین قرارداد از برخی از آن ها می توان بهره برد.