آکادمی کسب و کار بیزبورد

قوانین حقوقی

مدیریت

·         مقدمه

·         ثبت نرم‌افزار

·         ثبت علامت تجاری (برند)

·         شراکت در استارت‌آپ‌ها

مقدمه

در این قسمت آموزش‌هایی برای آشنایی افراد با امور قانونی راه‌اندازی یک کسب‌وکار جدید اشاره شده است. این آموزش‌ها تمامی موارد حقوقی راه‌اندازی یک کسب‌وکار جدید از ابتدای شکل‌گیری ایده تا استارت‌آپ و یک کسب‌وکار پایدار را در بر می‌گیرد. آموزش‌های حقوقی به نحوی طراحی شده است که در ابتدا توضیحی در مورد هر یک از قوانین داده شده و تمامی مراحلی که باید یک کسب‌وکار نوپا در مسیر اجرای این قانون طی کند به‌صورت مرحله‌به‌مرحله آموزش داده می‌شود

ثبت نرم‌افزار

متقاضیان ثبت اختراع نرم‌افزار در کشور ایران باید به سازمان ثبت‌اسناد و املاک کشور، اداره کل مالکیت صنعتی مراجعه کنند و نسبت به تشکیل پرونده اقدام نمایند. هر شخصیت حقیقی یا حقوقیی که مدعی ابداع محصول صنعتی جدید باشد و یا وسیله جدیدی کشف نماید یا راه و روشی را برای بهه دست آوردن یک نتیجه یا محصول صنعتی کشف نماید، می‌تواند مورد اختراع خود را به ثبت رسانده و گواهی ثبت اختراع نرم‌افزار دریافت نماید.

در ایران ثبت اختراع نرم‌افزار به‌صورت اعلامی صورت می‌پذیرد. اعلامی بودن ثبت بدین معناست که اداره ثبت شرکت‌ها و مالکیت صنعتی می‌تواند بدون بررسی طرح ارائه‌شده در خصوص جدید بودن اختراع آن را به ثبت برسانند؛ و تنها شرط آن این است که شخصی یا شرکتی قبلا این مورد اختراع را در ایران به ثبت نرسانده باشد. البته باید خاطرنشان کرد که گواهی ثبت اختراع در ایران به‌هیچ‌وجه برای قابل‌استفاده بودن و یا جدید بودن و یا حقیقی بودن اختراع سندیت ندارد.

مواردی که در ایران نمی‌توان به ثبت رساند عبارت‌اند از:

۱-نقشه‌های مالی

۲-اختراعاتی که مخالف نظام عمومی و برخلاف عفت عمومی باشد.

۳-فرمول و ترکیبات دارویی

سه نکته‌‌ی مهم را به یاد داشته باشید

– در کلیه مراحل ثبت نرم‌افزار در ایران حضور خود شخص متقاضی الزامی نیست، بلکه وکیل قانونی او نیز می‌تواند مدارک لازم را تهیه و تکمیل نماید. در این صورت باید تقاضانامه همراه با اصل وکالت‌نامه باا رونوشت یا فتوکپی برابر اصل شده ضمیمه اظهارنامه گردد.

– در صورت اعتراض اشخاص ذینفع، چنانچه اعتراض آنان مطابق موارد قانونی زیر باشد، ورقه اختراع  نرم‌افزار باطل خواهد شد:
۱-درصورتی‌که اختراع یا ابداع نرم‌افزار، اختراع جدید محسوب نشود.

۲-درصورتی‌که ورقه اختراع آن جزو مواردی باشد که نمی‌توان به‌عنوان اختراع به‌حساب آورد
۳-درصورتی‌که اختراع نرم‌افزار مربوطه به طریقه علمی صرف بوده و عملا قابل‌استفاده صنعتی یاا کشاورزی نداشته باشد.
۴-وقتی‌که ۵ سال از تاریخ صدور ورقه اختراع نرم‌افزار گذشته باشد و عملا از آن استفاده نشده باشد.

– برای بررسی درخواست‌های ثبت اختراع نرم‌افزار لازم است متقاضی، پیشینه موضوع اختراع موردنظرر خود را در زمینه اهمیت موردتقاضا و کارهای مرتبط انجام شده و تفاوت‌های موردتقاضا با اختراعاتت دیگران، مستند و همراه تقاضای ثبت اختراع نرم‌افزار ارائه نماید.

تقسیم‎بندی موضوعات مورد ادعای نرم‎افزار:
۱-تکنیکی: نرم‎افزارهایی که از نظر تکنیک‎های به کار گرفته شده در ساخت نرم‎افزار مدعی اختراع است، به‌طوری‌که به‌عنوان یک محصول جدید با ویژگی‎های نوآورانه و مفید از صنعت نرم‎افزار شناخته می‎شوند.

۲-کاربردی: نرم‎افزارهایی که از نظر تکنیک ساخت، ساده و یا حتی تکراری هستند، ولی به‌واسطه کاربرد نرم‎افزار (با حفظ شرایط عمومی ثبت اختراع نرم‎افزاری) به تنهائی و یا در یک فرآیند، مدعی اختراعع است.

مرجع رسیدگی به دعاوی:

در خصوص موارد اعتراض به ثبت اختراعات ازجمله اختراعات نرم‌افزاری؛ دعاوی ثبتی، مالکیت‌های معنوی و صنعتی شعبه سوم دادگاه عمومی تهران را صالح به رسیدگی به این‌گونه دعاوی دانسته است و آرای این شعبه نیز در دادگاه‌های تجدیدنظر استان تهران قابل تجدیدنظر است.

مراحل ثبت نرم‌افزار

اگر فردی نرم‌افزاری ابداع کرده است و فکر می‌کند وی دارای شرایط یک اختراع نرم‌افزاری است باید برای بررسی محصولات نرم‌افزاری خود، مراحل زیر را به ترتیب طی کند

متقاضی که مدعی است نرم‌افزار وی اختراع است می‌بایست ابتدا به پورتال اداره مالکیت صنعتی (iripo.ssaa.ir) مراجعه کرده و اقدامات لازم را انجام دهد…

الف – متقاضی باید توجه داشته باشد که اخذ تایید فنی برای ثبت نرم‌افزار با اخذ تایید فنی ثبت اختراع متفاوت است. در مورد نخست نرم‌افزار پس از ثبت تحت حمایت قانون کپی‌رایت قرار می‌گیرد و مدت‌زمان انجام آن کوتاه‌تر از اخذ تأییدیه ثبت اختراع است.

ب – متقاضی با مراجعه به سایت اداره مالکیت صنعتی و سپری کردن تشریفات اولیه  بررسی پرونده نرم‌افزار و صدور نامه استعلام از مرجع شورای انفورماتیک  و رویت آن از طریق خلاصه پرونده  پورتال مالکیت و پیگیری نامه استعلام از شورای عالی انفورماتیک و مراجعه به سایت شورای انفورماتیک

ج – CD مدارکی را متقاضی باید به دبیرخانه شورای عالی انفورماتیک ارائه کند عبارت است از:

۱- تکمیل و چاپ فرم ۴ صفحه‌ای مربوط به ثبت اختراع و امضای آن توسط متقاضی (فرم مربوطه در بخش ثبت اختراع، فرم‌های مربوطه، سایت شورای عالی انفورماتیک کشور موجود است)

۲- اسکن کلیه مدارکی که به‌صورت فیزیکی (کاغذی) برای بررسی به دبیرخانه شورای عالی انفورماتیک ارسال

می‌شود + اسکن اظهارنامه‌ای که از روی سایت چاپ گرفته شده است.

۳- اسکن تأییدیه مراکز یا سازمان‌هایی که نرم‌افزار به آن‌ها ارائه‌شده و مورد تایید آن‌ها بوده است (چنانچه وجود دارد)

۴- تهیه رزومه یا CV مربوط به متقاضیان به انضمام معرفی اساتید صاحب‌نظر در حوزه مربوط به نرم‌افزار

۵- چنانچه نرم‌افزار جزیی از سخت‌افزار است، تهیه فایل پاورپوینت برای شرح نرم‌افزار

۶- تهیه ۶ نسخه واحد از Cd  حاوی نرم‌افزار موردادعا + فایل‌های آیتم‌های ۲ الی ۵ جدول + ادعانامه، اظهارنامه، شرح یا توصیف اختراع  + نرم‌افزارهای لازم برای راه‌اندازی نرم‌افزار موردادعا

۷- نوشتن مشخصات فرد (نام و نام خانوادگی) و نام نرم‌افزار روی هر شش Cd

۸- ارائه قفل سخت‌افزاری

نکته حایز اهمیت این‌که اشخاص حقوقی متقاضی دریافت مجوز «فعالیت‌های فرهنگی دیجیتال» جهت ثبت یا انتشار نرم‌افزار خود و نیز جهت صدور  مجوز بسته‌های نرم‌افزاری رایانه‌ای می‌باید به مرکز فناوری‌های اطلاعات و رسانه‌های دیجیتال (سرآمد) مراجعه و نرم‌افزار خود را در سامانه ثبت نرم‌افزار به شرح ذیل ثبت نماید:

فرآیند ثبت نرم‌افزار در سامانه سرآمد

جهت اقدام ابتدا به سامانه ثبت و صدور شناسنامه نرم‌افزار

واردشده و فرم الکترونیکی «درخواست رمز عبور» را تکمیل نموده و ارسال می‌نماییم.

شایان‌ذکر است که هر متقاضی دارای نقش نماینده در سیستم ثبت نرم‌افزارها خواهد بود.

عبارت «درخواست رمز عبور» را انتخاب نموده و فرم ظاهر شده را با توجه به متن راهنمای موجود تکمیل و تایید نموده و در وارد اطلاعات خصوصا آدرس ایمیل دقت نمایید تا کلمه و رمز عبور به آدرس صحیح شما ارسال گردد زیرا ایمیل‌ها به آدرس نامعتبر ارسال نمی‌شود


در مرحله اول با انتخاب منوی «لیست نرم‌افزارها » اطلاعات نرم‌افزارهای موردنظر خود را درج می‌کنیم.

در مرحله‌ی دوم با انتخاب منوی «لیست درخواستها»، مجوزهای درخواستی برای نرم‌افزارهای خود را ایجاد کرده و به دبیرخانه/ناشر ارسال می‌نماییم.


شایان‌ذکر است که درخواست‌های ایجادشده توسط نماینده درصورتی‌که گواهی ثبت باشد مستقیما به دبیرخانه و اگر درخواست پروانه انتشار یا مجوز تکثیر باشد به یک ناشر دیجیتال ارسال می‌شود.

نکته: به آثار تولید داخل دو مجوز «گواهی ثبت» و «پروانه انتشار» تعلق می‌گیرد.

حقوق ناشی از ثبت نرم‌افزار

ماده ۱- حق نشر، عرضه، اجرا و حق بهره‌برداری مادی و معنوی نرم‌افزار رایانه‌ای متعلق به پدیدآورنده آن است. نحوه تدوین و ارائه داده‌ها در محیط قابل‌پردازش رایانه‌ای نیز مشمول احکام نرم‌افزار خواهد بود. مدت حقوق مادی سی (۳۰) سال از تاریخ پدیدآوردن نرم‌افزار و مدت حقوق معنوی نامحدود است.

ماده ۲- در صورت وجود شرایط مقرر در قانون ثبت علائم و اختراعات، نرم‌افزار به‌عنوان اختراع شناخته می‌شود، آئین‌نامه مربوط به این ماده به تصویب هیئت‌وزیران خواهد رسید.


ماده ۳- نام، عنوان و نشانه ویژه‌ای که معرف نرم‌افزار است از حمایت این قانون برخوردار است و هیچ‌کس نمی‌تواند آن‌ها را برای نرم‌افزار دیگری از همان نوع یا مانند آن به ترتیبی که القای شبهه کند بکار برد در غیر این صورت به مجازات مقرر در ماده (۱۳) این قانون محکوم خواهد شد.


ماده ۴- حقوق ناشی از آن بخش از نرم‌افزاری که به‌واسطه نرم‌افزارهای دیگر پدید می‌آید متعلق به دارنده حقوق نرم‌افزارهای واسط نیست.


ماده ۵- پدیدآوردن نرم‌افزارهای مکمل و سازگار با دیگر نرم‌افزارها با رعایت حقوق مادی نرم‌افزارهای اولیه مجاز است.


ماده ۶- پدیدآوردن نرم‌افزارها ممکن است ناشی از استخدام و یا قرارداد باشد در این صورت:

الف- باید نام پدیدآورنده توسط متقاضی ثبت به مراجع یادشده در این قانون به‌منظور صدور گواهی ثبت، اعلام شود.

ب – اگر هدف از استخدام یا انعقاد قرارداد، پدیدآوردن نرم‌افزار موردنظر بوده و یا پدیدآوردن آن جزء موضوع قرارداد باشد، حقوق مادی مربوط و حق تغییر و توسعه نرم‌افزار متعلق به استخدام‌کننده یا کارفرما است، مگر اینکه در قرارداد به‌صورت دیگری پیش‌بینی‌شده باشد.


ماده ۷- تهیه نسخه‌های پشتیبان و همچنین تکثیر نرم‌افزاری که به طریق مجاز برای استفاده شخصی تهیه شده است چنانچه به‌طور همزمان مورداستفاده قرار نگیرد، بلامانع است.


ماده ۸- ثبت نرم‌افزارهای موضوع مواد (۱) و (۲) این قانون پس از صدور تأییدیه فنی توسط شورای عالی انفورماتیک حسب مورد توسط وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی و یا مرجع ثبت شرکت‌ها انجام می‌پذیرد.


ماده ۹- دعوای نقض حقوق موردحمایت این قانون، در صورتی در مراجع قضایی مسموع است که پیش از اقامه دعوی، تأییدیه فنی یادشده در ماده (۸) این قانون صادر شده باشد. در مورد حق اختراع، علاوه بر تأییدیه مزبور، تقاضای ثبت نیز باید به مرجع ذی‌ربط تسلیم شده باشد.


ماده ۱۰- برای صدور تأییدیه فنی موضوع ماده (۸) در مورد نرم‌افزارهایی که پدیدآورنده آن مدعی اختراع بودن آن است، کمیته‌ای به نامه «کمیته حق اختراع» زیر نظر شورای عالی انفورماتیک تشکیل می‌شود. اعضای این کمیته مرکب از سه کارشناس ارشد نرم‌افزار به‌عنوان نمایندگان شورای عالی انفورماتیک، نماینده سازمان ثبت‌اسناد و املاک کشور و یک کارشناس حقوقی به انتخاب شورای عالی انفورماتیک خواهد بود.


ماده ۱۱- شورا مکلف است از صدور تأییدیه فنی برای نرم‌افزارهایی که به تشخیص وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی خلاف اخلاق اسلامی و عفت عمومی و سلامت شخصیت کودکان و نوجوانان باشند خودداری کند. وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی باید ظرف دو هفته راجع به استعلام کتبی شورای عالی انفورماتیک اعلام نظر کند.


ماده ۱۲- به‌منظور حمایت عملی از حقوق یاد شده در این قانون، نظم بخشی و ساماندهی فعالیت‌های تجاری رایانه‌ای مجاز، نظام صنفی رایانه‌ای توسط اعضای صنف یاد شده تحت نظارت شورا به وجود خواهد آمد. مجازات مربوط به تخلفات صنفی مربوط، برابر مجازات جرایم یاد شده در لایحه قانونی امور صنفی – مصوب ۱۳/۴/۱۳۵۹ و اصلاحیه‌های آن – خواهد بود.


ماده ۱۳- هر کس حقوق موردحمایت این قانون را نقض نماید علاوه بر جبران خسارت به حبس از نودویک روز تا شش ماه و جزای نقدی از ده میلیون (۱۰۰۰۰۰۰۰) تا پنجاه میلیون (۵۰۰۰۰۰۰۰) ریال محکوم می‌گردد.

تبصره – خسارات شاکی خصوصی از اموال شخص مرتکب جرم جبران می‌شود.


ماده ۱۴- شاکی خصوصی می‌توان تقاضا کند مفاد حکم دادگاه در یکی از روزنامه‌ها با انتخاب و هزینه او آگهی شود.


ماده ۱۵- رسیدگی جرم مذکور در ماده (۱۳) با شکایـت شاکی خصوصی آغاز و با گذشت او موقوف می‌شود.


ماده ۱۶- حقوق مذکور در ماده (۱) در صورتی موردحمایت این قانون خواهد بود که موضوع برای نخستین بار در ایران تولید و توزیع شده باشد.

ثبت علامت تجاری (برند)

علامت تجاری نشانی است که قادر است کالاهای تولیدی یا خدمات ارائه‌شده توسط یک شخص/بنگاه را از کالاها یا خدمات سایر بنگاه‌ها با اشخاص متمایز نماید.

طبق ماده ۳۰ قانون علامت‌، علامت جمعی و نام تجاری عبارت‌اند از:
الف ـ علامت یعنی هر نشان قابل‌رؤیتی که بتواند کالاها یا خدمات اشخاص حقیقی یا حقوقی را از هم متمایز سازد.
ب ـ علامت جمعی یعنی هر نشان قابل‌رؤیتی که با عنوان علامت جمعی در اظهارنامه ثبت معرفی شودد و بتواند مبدأ و یا هرگونه خصوصیات دیگر مانند کیفیت کالا یا خدمات اشخاص حقیقی و حقوقی را که از این نشان تحت نظارت مالک علامت ثبت شده جمعی استفاده می‌کنند متمایز سازد.
ج ـ نام تجارتی یعنی اسم یا عنوانی که معرف و مشخص‌کننده شخص حقیقی یا حقوقی باشد.

مزایای ثبت علائم تجاری

تضمین می‌کند که مشتریان می‌توانند محصولات را از یکدیگر تشخیص دهند.

دلایل حمایت از علائم تجاری و حقوق ناشی از آن

با این‌که اکثر کسب‌وکارها به اهمیت استفاده از علائم تجاری به‌منظور تمیز دادن محصولاتشان از محصولات رقبا پی برده‌اند، همه آن‌ها اهمیت حمایت از علائم تجاری از طریق ثبت را درک نکرده‌اند. پس از ثبت علامت طبق قانون ثبت علائم تجاری شخص/شرکت حق انحصاری پیدا می‌کند، به‌موجب آن می‌توانید از عرضه کالاهای یکسان یا مشابه توسط اشخاص ثالث تحت علائم تجاری که عین یا به طریق گمراه‌کننده‌ای مشابه علامت تجاری شما هستند جلوگیری نماید. اگر علامت تجاری ثبت نشود، شرکت‌های رقیب از همان علامت یا علامتی که شباهت آن با علامت مزبور به‌اندازه‌ای است که موجب گمراهی خواهد شد برای همان کالا یا کالاهای مشابه استفاده خواهند کرد و درنتیجه سرمایه‌گذاری در بازاریابی یک محصول ممکن است به هدر رود. اگر یکی از رقیبان از علامت تجاری یکسان یا مشابه علامت تجاری استفاده کند، ممکن است مشتریان تصور کنند آن محصول متعلق به همان شرکت است و درنتیجه کالای رقیب را خریداری کند. این امر نه تن‌ها سود شخص/شرکت را کاهش خواهد داد و مشتریان را گمراه خواهد کرد بلکه به شهرت و وجهه آسیب خواهد زد – بخصوص اگر محصول رقیب کیفیت نازلی داشته باشد. با توجه به ارزش علائم تجاری و اهمیتی که یک علامت تجاری ممکن است در تعیین میزان موفقیت یک محصول در بازار داشته باشد، تضمین این‌که در بازارهای مربوط به ثبت رسیده باشد بسیار ضروری است.

بعلاوه، تفویض اجازه استفاده از یک علامت تجاری ثبت‌شده به شرکت‌های ثالث بسیار آسان‌تر است و درنتیجه می‌تواند منبع درآمد بیشتری برای شرکت/شخص به وجود آورد یا اساس انعقاد یک موافقت‌نامه اعطای نمایندگی فروش باشد. گاهی اوقات، یک علامت تجاری ثبت‌شده که در میان مشتریان از شهرت خوبی برخوردار است. ممکن است به‌منظور دریافت منابع مالی یا وام از موسسات مالی استفاده شود که به‌طور فزاینده‌ای از اهمیت علائم برای موفقیت کسب‌وکار آگاه می‌شوند.

مدت اعتبار قانونی علائم تجاری ثبت‌شده

مدت اعتبار ثبت علامت ده سال از تاریخ تسلیم اظهارنامه ثبت آن است. این مدت با درخواست مالک آن برای دوره‌های متوالی ده‌ساله با پرداخت هزینه مقرر، قابل تمدید است‌. یک مهلت ارفاقی شش‌ماهه که از پایان دوره شروع می‌شود، برای پرداخت هزینه تمدید، با پرداخت جریمه تأخیر، درنظر گرفته می‌شود.

علائم تجاری قابل ثبت

هر کلمه، حرف یا حروف، عدد، ترسیمات، عکس، شکل، رنگ، تصویر، برچسب یا ترکیب آن‌ها که برای تشخیص کالاها یا خدمات بکار رود، علامت تجاری محسوب می‌شود. در برخی کشورها‌، شعارهای تبلیغاتی نیز علامت تجاری محسوب می‌شوند و در ادارات ملی ثبت علائم تجاری به‌عنوان علامت تجاری ثبت می‌شوند. تعداد روزافزون کشورها اجازه می‌دهند شکل‌هایی از علائم تجاری که قبلا مرسوم نبوده‌اند نیز ثبت شوند مانند رنگ‌ها، علائم سه‌بعدی (شکل یا بسته‌بندی کالاها)، نشان‌های قابل‌شنیدن (صداها) یا نشان‌های قابل‌استشمام (بوها). بااین‌حال، بسیاری از کشورها برای آن‌چه به‌عنوان علامت تجاری قابل ثبت هستند محدودیت‌هایی قائل شده‌اند و عموما اجازه ثبت نشان‌هایی را می‌دهند که قابل رویت هستند یا می‌توان آن‌ها را به‌صورت گرافیک نشان داد.

علائم تجاری غیرقابل ثبت

واژه‌های عام: برای مثال، اگر شرکت شما قصد دارد علامت تجاری «صندلی» را برای فروش صندلی ثبت کند، تقاضانامه ثبت این علامت مردود خواهد شد چون «صندلی» واژه‌های عام برای این محصولل است.

واژه‌های توصیف‌کننده. این‌ها کلماتی هستند که معمولا در تجارت به‌منظور توصیف محصول موردنظر بکار می‌روند. برای مثال، ثبت کلمه شیرین برای شکلات قابل‌قبول نخواهد بود چون محصول را توصیف می‌کند. درواقع اگر به تولیدکننده شکلات برای عرضه محصولاتش حق استفاده انحصاری از کلمه «شیرین» داده شود، کاری ناعادلانه خواهد. به همین ترتیب واژه‌های کیفی مانند «سریع»، «بهترین»، «کلاسیک» یا «نوآورانه» به‌احتمال مردود خواهند شد مگر این‌که بخشی از یک نشان خاص باشند. در این‌گونه موارد، درج عبارتی دال بر این‌که در خصوص آن بخش از علامت حق استفاده انحصاری درخواست نمی‌شود، ضروری است.

علائم گمراه‌کننده (فریب‌دهنده): علائم تجاری هستند که مصرف‌کننده را نسبت به ماهیت، کیفیت یا مبدأ جغرافیایی محصول گمراه می‌کند یا فریب می‌دهند. برای مثال، عرضه مارگارین به بازار با علامتت تجاری که تصویر یک گاو داشته باشد مردود خواهد شد چون علامت موجب گمراهی مصرف‌کنندگان خواهد شد و مصرف‌کنندگان به‌احتمال، تصور خواهند کرد که این علامت به محصولات لبنی مرتبط است (مانند کره حیوانی است)

علائمی که خلاف نظم عمومی و اخلاق حسنه هستند: به‌طورکلی کلمات یا تصاویری که موازین و هنجارهای اخلاق حسنه و مذهبی که عموما پذیرفته شده‌اند را نقض کنند به‌عنوان علامت تجاریی قابل ثبت نیستند. پرچم‌ها نشان‌های سلطنتی، علائم رسمی دولتی و نشان‌های کشورها و سازمان‌های بین‌المللی که نمونه‌های از آن‌ها به دفتر بین‌المللی سازمان جهانی مالکیت معنوی (wipo) اعلام شده است معمولا قابل ثبت نیستند.

طبق ماده ۳۲ قانون علامت در موارد زیر قابل ثبت نیست‌:
الف ـ نتواند کالاها یا خدمات یک مؤسسه را از کالاها و خدمات مؤسسه دیگر متمایز سازد.

ب ـ خلاف موازین شرعی یا نظم عمومی یا اخلاق حسنه باشد.

ج ـ مراکز تجاری یا عمومی را به‌ویژه در مورد مبدأ جغرافیایی کالاها یا خدمات یا خصوصیات آن‌ها گمراه کند.

د ـ عین یا تقلید نشان نظامی‌، پرچم‌، یا سایر نشان‌های مملکتی یا نام یا نام اختصاری یا حروف اول یک نام یا نشان رسمی متعلق به کشور، سازمان‌های بین‌الدولی یا سازمان‌هایی که تحت کنوانسیون‌های بین‌المللی تأسیس شده‌اند، بوده یا موارد مذکور یکی از اجزاء آن علامت باشد، مگر آن‌که توسط مقام صلاحیت‌دار کشور مربوط یا سازمان ذی‌ربط اجازه استفاده از آن صادر شود.

هـ ـ عین یا به طرز گمراه‌کننده‌ای شبیه یا ترجمه یک علامت یا نام تجاری باشد که برای همان کالاها یا خدمات مشابه متعلق به مؤسسه دیگری در ایران معروف است‌.

و ـ عین یا شبیه آن قبلاً برای خدمات غیرمشابه ثبت و معروف شده باشد مشروط بر آن‌که عرفا میان استفاده از علامت و مالک علامت معروف ارتباط وجود داشته و ثبت آن به منافع مالک علامت قبلی لطمه وارد سازد.

ز ـ عین علامتی باشد که قبلاً به نام مالک دیگری ثبت ‌شده و یا تاریخ تقاضای ثبت آن مقدم یا دارای حق تقدم برای همان کالا و خدمات و یا برای کالا و خدماتی است که به لحاظ ارتباط و شباهت موجب فریب و گمراهی شود.

علامت تجاری نشانی است که قادر است کالاهای تولیدی یا خدمات ارائه شده توسط یک شخص/بنگاه را از کالاها یا خدمات سایر بنگاه‌ها با اشخاص متمایز نماید.

طبق ماده ۳۰ قانون علامت‌، علامت جمعی و نام تجاری عبارتند از:

الف ـ علامت یعنی هر نشان قابل رؤیتی که بتواند کالاها یا خدمات اشخاص حقیقی یا حقوقی را از  هم متمایز سازد.

ب ـ علامت جمعی یعنی هر نشان قابل رؤیتی که باعنوان علامت جمعی در اظهارنامه ثبت معرفی شود و بتواند مبدأ و یا هرگونه خصوصیات دیگر مانند کیفیت کالا یاخدمات اشخاص حقیقی و حقوقی راا که از این نشان تحت نظارت مالک علامت ثبت شده جمعی استفاده می‌کنند متمایز سازد.

ج ـ نام تجارتی یعنی اسم یا عنوانی که معرف و مشخص‌کننده شخص حقیقی یاحقوقی باشد.

مزایای ثبت علائم تجاری                                                                  

دلایل حمایت از علائم تجاری و حقوق ناشی از آن

با اینکه اکثر کسب و کارها به اهمیت استقاده از علائم تجاری به منظور تمیز دادن محصولات‎شان از محصولات رقبا پی برده‌اند، همه آنها اهمیت حمایت از علائم تجاری از طریق ثبت را درک نکرده‌اند.

پس از ثبت علامت طبق قانون ثبت علائم تجاری شخص/شرکت حق انحصاری پیدا میکند، بموجب آن می‌توانید از عرضه کالاهای یکسان یا مشابه توسط اشخاص ثالث تحت علائم تجاری که عین یا به طریق گمراه کننده‌ای مشابه علامت تجاری شما هستند جلوگیری نماید.

اگر علامت تجاری ثبت نشود، شرکت‌های رقیب از همان علامت یا علامتی که شباهت آن با علامت مزبور به اندازه‌ای است که موجب گمراهی خواهد شد برای همان کالا یا کالاهای مشابه استفاده خواهند کرد و در نتیجه سرمایه‌گذاری در بازاریابی یک محصول ممکن است به هدر رود. اگر یکی از رقیبان از علامت تجاری یکسان یا مشابه علامت تجاری استفاده کند، ممکن است مشتریان تصور کنند آن محصول متعلق به همان شرکت است و در نتیجه کالای رقیب را خریداری کند. این امر نه تنها سود شخص/شرکت را کاهش خواهد داد و مشتریان را گمراه خواهد کرد بلکه به شهرت و وجهه آسیب خواهد زد – بخصوص اگر محصول رقیب کیفیت نازلی داشته باشد.

با توجه به ارزش علائم تجاری و اهمیتی که یک علامت تجاری ممکن است در تعیین میزان موفقیت یک محصول در بازار داشته باشد، تضمین اینکه در بازارهای مربوط به ثبت رسیده باشد بسیار ضروری است.

بعلاوه، تفویض اجازه استفاده از یک علامت تجاری ثبت شده به شرکت‌های ثالث بسیار آسان‌تر است و در نتیجه می‌تواند منبع درآمد بیشتری برای شرکت/شخص بوجود آورد یا اساس انعقاد یک موافقت‌نامه اعطای نمایندگی فروش باشد.

گاهی اوقات، یک علامت تجاری ثبت شده که در میان مشتریان از شهرت خوبی برخوردار است. ممکن است به منظور دریافت منابع مالی یا وام از موءسسات مالی استفاده شود که بطور فزاینده‌ای از اهمیت علائم برای موفقیت کسب و کار آگاه می‌شوند.

مدت اعتبار قانونی علائم تجاری ثبت شده

مدت اعتبار ثبت علامت ده سال از تاریخ تسلیم اظهارنامه ثبت آن می‌باشد. این مدت با درخواست مالک آن برای دوره‌های متوالی ده ساله با پرداخت هزینه مقرر، قابل تمدید است‌. یک مهلت ارفاقی شش ماهه که از پایان دوره شروع می‌شود، برای پرداخت هزینه تمدید، با پرداخت جریمه تأخیر، درنظر گرفته می‌شود.

علائم تجاری قابل ثبت

هر کلمه، حرف یا حروف، عدد، ترسیمات، عکس، شکل، رنگ، تصویر، برچسب یا ترکیب آنها که برای تشخیص کالاها یا خدمات بکار رود، علامت تجاری محسوب می‌شود. در برخی کشورها‌، شعارهای تبلیغاتی نیز علامت تجاری محسوب می‌شوند و در ادارات ملی ثبت علائم تجاری به عنوان علامت تجاری ثبت می‌شوند. تعداد روز افزون کشورها اجازه می‌دهند شکل‌هائی از علائم تجاری که قبلا مرسوم نبوده‌اند نیز ثبت شوند مانند رنگ‌ها، علائم سه بعدی (شکل یا بسته‌بندی کالاها)، نشان‌های قابل شنیدن (صداها) یا نشان‌های قابل استشمام (بوها). با اینحال، بسیاری از کشورها برای آنچه که بعنوان علامت تجاری قابل ثبت هستند محدودیت‌هایی قائل شده‌اند و عمومآ اجازه ثبت نشان‌هائی را می‌دهند که قابل روءیت هستند یا می‌توان آن‌ها را بصورت گراقیک نشان داد.

 

علائم تجاری غیر قابل ثبت

واژه‌های عام. برای مثال، اگر شرکت شما قصد دارد علامت تجاری «صندلی» را برای فروش صندلی ثبت کند، تقاضانامه ثبت این علامت مردود خواهد شد چون «صندلی » واژه‌های عام برای این محصول است.

واژه‌های توصیف کننده. اینها کلماتی هستند که معمولآ در تجارت به منظور توصیف محصول مورد نظر بکار می‌روند. برای مثال، ثبت کلمه شیرین برای شکلات قابل قبول نخواهد بود چون محصول را توصیف می‌کند.در واقع اگر به تولیدکننده شکلات برای عرضه محصولاتش حق استفاده انحصاری از کلمه «شیرین» داده شود، کاری ناعادلانه خواهد. به همین ترتیب واژه‌های کیفی مانند «سریع»، «بهترین»، «کلاسیک» یا نوآورانه» به احتمال مردود خواهند شد مگر اینکه بخشی از یک نشان خاص باشند. در این گونه موارد، درج عبارتی دال بر اینکه درخصوص آن بخش از علامت حق استفاده انحصاری درخواست نمی‌شود، ضروری است.

علائم گمراه کننده (فریب دهنده): علائم تجاری هستند که مصرف کننده را نسبت به ماهیت، کیفیت یا مبداء جغرافیایی محصول گمراه می‌کند یا فریب می‌دهند. برای مثال، عرضه مارگارین به بازار با علامت تجاری که تصویر یک گاو داشته باشد مردود خواهد شد چون علامت موجب گمراهی مصرف کنندگان خواهد شد و مصرف کنندگان به احتمال، تصور خواهند کرد که این علامت به محصولات لبنی مرتبط است (مانند کره حیوانی است).

علائمی که خلاف نظم عمومی و اخلاق حسنه هستند. بطور کلی کلمات یا تصاویری که موازین و هنجارهای اخلاق حسنه و مذهبی که عمومآ پذیرفته شده‌اند را نقض کنند بعنوان علامت تجاری قابل ثبت نیستند.

پرچم‌ها نشان‌های سلطنتی، علائم رسمی دولتی و نشان‌های کشورها و سازمان‌های بین المللی که نمونه‌ای از آنها به دفتر بین‌المللی سازمان جهانی مالکیت معنوی (wipo) اعلام شده است معمولآ قابل ثبت نیستند.

طبق ماده ۳۲ قانون علامت درموارد زیر قابل ثبت نیست‌:

الف ـ نتواند کالاها یا خدمات یک مؤسسه را از کالاها و خدمات مؤسسه دیگر متمایز سازد.

ب ـ خلاف موازین شرعی یا نظم عمومی یا اخلاق حسنه باشد.

ج ـ مراکز تجاری یا عمومی را به ویژه درمورد مبدأ جغرافیایی کالاها یا خدمات یا خصوصیات آنها گمراه  کند.

د ـ عین یا تقلید نشان نظامی‌، پرچم‌، یا سایر نشانهای مملکتی یا نام یا نام اختصاری یا حروف اول یک نام یا نشان رسمی متعلق به کشور، سازمانهای بین‌الدولی یا سازمانهایی که تحت کنوانسیونهایی بین‌المللی تأسیس شده‌اند، بوده یا موارد مذکور یکی از اجزاء آن علامت باشد، مگر آن که توسط مقام صلاحیتدار کشور مربوط یا سازمان ذی‌ربط اجازه استفاده از آن صادر شود.

هـ ـ عین یا به طرز گمراه‌کننده‌ای شبیه یا ترجمه یک علامت یا نام تجاری باشد که برای همان کالاها یا  خدمات مشابه متعلق به مؤسسه دیگری در ایران معروف است‌.

و ـ عین یا شبیه آن قبلاً برای خدمات غیرمشابه ثبت و معروف شده باشد مشروط بر آن که عرفاً میان استفاده از علامت و مالک علامت معروف ارتباط وجود داشته و ثبت آن به منافع مالک علامت قبلی لطمه وارد سازد.

ز ـ عین علامتی باشد که قبلاً به نام مالک دیگری ثبت شده و یا تاریخ تقاضای ثبت آن مقدم یا دارای حق تقدم برای همان کالا و خدمات و یا برای کالا و خدماتی است که به‌لحاظ ارتباط و شباهت موجبب فریب و گمراهی شود.

علامت تجاری نشانی است که قادر است کالاهای تولیدی یا خدمات ارائه شده توسط یک شخص/بنگاه را از کالاها یا خدمات سایر بنگاه‌ها با اشخاص متمایز نماید.

طبق ماده ۳۰ قانون علامت‌، علامت جمعی و نام تجاری عبارتند از:

الف ـ علامت یعنی هر نشان قابل رؤیتی که بتواند کالاها یا خدمات اشخاص حقیقی یا حقوقی را از  هم متمایز سازد.

ب ـ علامت جمعی یعنی هر نشان قابل رؤیتی که باعنوان علامت جمعی در اظهارنامه ثبت معرفی شود و بتواند مبدأ و یا هرگونه خصوصیات دیگر مانند کیفیت کالا یاخدمات اشخاص حقیقی و حقوقی راا که از این نشان تحت نظارت مالک علامت ثبت شده جمعی استفاده می‌کنند متمایز سازد.

ج ـ نام تجارتی یعنی اسم یا عنوانی که معرف و مشخص‌کننده شخص حقیقی یاحقوقی باشد.

مزایای ثبت علائم تجاری                                                                  

دلایل حمایت از علائم تجاری و حقوق ناشی از آن

با اینکه اکثر کسب و کارها به اهمیت استقاده از علائم تجاری به منظور تمیز دادن محصولات‎شان از محصولات رقبا پی برده‌اند، همه آنها اهمیت حمایت از علائم تجاری از طریق ثبت را درک نکرده‌اند.

پس از ثبت علامت طبق قانون ثبت علائم تجاری شخص/شرکت حق انحصاری پیدا میکند، بموجب آن می‌توانید از عرضه کالاهای یکسان یا مشابه توسط اشخاص ثالث تحت علائم تجاری که عین یا به طریق گمراه کننده‌ای مشابه علامت تجاری شما هستند جلوگیری نماید.

اگر علامت تجاری ثبت نشود، شرکت‌های رقیب از همان علامت یا علامتی که شباهت آن با علامت مزبور به اندازه‌ای است که موجب گمراهی خواهد شد برای همان کالا یا کالاهای مشابه استفاده خواهند کرد و در نتیجه سرمایه‌گذاری در بازاریابی یک محصول ممکن است به هدر رود. اگر یکی از رقیبان از علامت تجاری یکسان یا مشابه علامت تجاری استفاده کند، ممکن است مشتریان تصور کنند آن محصول متعلق به همان شرکت است و در نتیجه کالای رقیب را خریداری کند. این امر نه تنها سود شخص/شرکت را کاهش خواهد داد و مشتریان را گمراه خواهد کرد بلکه به شهرت و وجهه آسیب خواهد زد – بخصوص اگر محصول رقیب کیفیت نازلی داشته باشد.

با توجه به ارزش علائم تجاری و اهمیتی که یک علامت تجاری ممکن است در تعیین میزان موفقیت یک محصول در بازار داشته باشد، تضمین اینکه در بازارهای مربوط به ثبت رسیده باشد بسیار ضروری است.

بعلاوه، تفویض اجازه استفاده از یک علامت تجاری ثبت شده به شرکت‌های ثالث بسیار آسان‌تر است و در نتیجه می‌تواند منبع درآمد بیشتری برای شرکت/شخص بوجود آورد یا اساس انعقاد یک موافقت‌نامه اعطای نمایندگی فروش باشد.

گاهی اوقات، یک علامت تجاری ثبت شده که در میان مشتریان از شهرت خوبی برخوردار است. ممکن است به منظور دریافت منابع مالی یا وام از موءسسات مالی استفاده شود که بطور فزاینده‌ای از اهمیت علائم برای موفقیت کسب و کار آگاه می‌شوند.

مدت اعتبار قانونی علائم تجاری ثبت شده

مدت اعتبار ثبت علامت ده سال از تاریخ تسلیم اظهارنامه ثبت آن می‌باشد. این مدت با درخواست مالک آن برای دوره‌های متوالی ده ساله با پرداخت هزینه مقرر، قابل تمدید است‌. یک مهلت ارفاقی شش ماهه که از پایان دوره شروع می‌شود، برای پرداخت هزینه تمدید، با پرداخت جریمه تأخیر، درنظر گرفته می‌شود.

علائم تجاری قابل ثبت

هر کلمه، حرف یا حروف، عدد، ترسیمات، عکس، شکل، رنگ، تصویر، برچسب یا ترکیب آنها که برای تشخیص کالاها یا خدمات بکار رود، علامت تجاری محسوب می‌شود. در برخی کشورها‌، شعارهای تبلیغاتی نیز علامت تجاری محسوب می‌شوند و در ادارات ملی ثبت علائم تجاری به عنوان علامت تجاری ثبت می‌شوند. تعداد روز افزون کشورها اجازه می‌دهند شکل‌هائی از علائم تجاری که قبلا مرسوم نبوده‌اند نیز ثبت شوند مانند رنگ‌ها، علائم سه بعدی (شکل یا بسته‌بندی کالاها)، نشان‌های قابل شنیدن (صداها) یا نشان‌های قابل استشمام (بوها). با اینحال، بسیاری از کشورها برای آنچه که بعنوان علامت تجاری قابل ثبت هستند محدودیت‌هایی قائل شده‌اند و عمومآ اجازه ثبت نشان‌هائی را می‌دهند که قابل روءیت هستند یا می‌توان آن‌ها را بصورت گراقیک نشان داد.

 

علائم تجاری غیر قابل ثبت

واژه‌های عام. برای مثال، اگر شرکت شما قصد دارد علامت تجاری «صندلی» را برای فروش صندلی ثبت کند، تقاضانامه ثبت این علامت مردود خواهد شد چون «صندلی » واژه‌های عام برای این محصول است.

واژه‌های توصیف کننده. اینها کلماتی هستند که معمولآ در تجارت به منظور توصیف محصول مورد نظر بکار می‌روند. برای مثال، ثبت کلمه شیرین برای شکلات قابل قبول نخواهد بود چون محصول را توصیف می‌کند.در واقع اگر به تولیدکننده شکلات برای عرضه محصولاتش حق استفاده انحصاری از کلمه «شیرین» داده شود، کاری ناعادلانه خواهد. به همین ترتیب واژه‌های کیفی مانند «سریع»، «بهترین»، «کلاسیک» یا نوآورانه» به احتمال مردود خواهند شد مگر اینکه بخشی از یک نشان خاص باشند. در این گونه موارد، درج عبارتی دال بر اینکه درخصوص آن بخش از علامت حق استفاده انحصاری درخواست نمی‌شود، ضروری است.

علائم گمراه کننده (فریب دهنده): علائم تجاری هستند که مصرف کننده را نسبت به ماهیت، کیفیت یا مبداء جغرافیایی محصول گمراه می‌کند یا فریب می‌دهند. برای مثال، عرضه مارگارین به بازار با علامت تجاری که تصویر یک گاو داشته باشد مردود خواهد شد چون علامت موجب گمراهی مصرف کنندگان خواهد شد و مصرف کنندگان به احتمال، تصور خواهند کرد که این علامت به محصولات لبنی مرتبط است (مانند کره حیوانی است).

علائمی که خلاف نظم عمومی و اخلاق حسنه هستند. بطور کلی کلمات یا تصاویری که موازین و هنجارهای اخلاق حسنه و مذهبی که عمومآ پذیرفته شده‌اند را نقض کنند بعنوان علامت تجاری قابل ثبت نیستند.

پرچم‌ها نشان‌های سلطنتی، علائم رسمی دولتی و نشان‌های کشورها و سازمان‌های بین المللی که نمونه‌ای از آنها به دفتر بین‌المللی سازمان جهانی مالکیت معنوی (wipo) اعلام شده است معمولآ قابل ثبت نیستند.

طبق ماده ۳۲ قانون علامت درموارد زیر قابل ثبت نیست‌:

الف ـ نتواند کالاها یا خدمات یک مؤسسه را از کالاها و خدمات مؤسسه دیگر متمایز سازد.

ب ـ خلاف موازین شرعی یا نظم عمومی یا اخلاق حسنه باشد.

ج ـ مراکز تجاری یا عمومی را به ویژه درمورد مبدأ جغرافیایی کالاها یا خدمات یا خصوصیات آنها گمراه  کند.

د ـ عین یا تقلید نشان نظامی‌، پرچم‌، یا سایر نشانهای مملکتی یا نام یا نام اختصاری یا حروف اول یک نام یا نشان رسمی متعلق به کشور، سازمانهای بین‌الدولی یا سازمانهایی که تحت کنوانسیونهایی بین‌المللی تأسیس شده‌اند، بوده یا موارد مذکور یکی از اجزاء آن علامت باشد، مگر آن که توسط مقام صلاحیتدار کشور مربوط یا سازمان ذی‌ربط اجازه استفاده از آن صادر شود.

هـ ـ عین یا به طرز گمراه‌کننده‌ای شبیه یا ترجمه یک علامت یا نام تجاری باشد که برای همان کالاها یا  خدمات مشابه متعلق به مؤسسه دیگری در ایران معروف است‌.

و ـ عین یا شبیه آن قبلاً برای خدمات غیرمشابه ثبت و معروف شده باشد مشروط بر آن که عرفاً میان استفاده از علامت و مالک علامت معروف ارتباط وجود داشته و ثبت آن به منافع مالک علامت قبلی لطمه وارد سازد.

ز ـ عین علامتی باشد که قبلاً به نام مالک دیگری ثبت شده و یا تاریخ تقاضای ثبت آن مقدم یا دارای حق تقدم برای همان کالا و خدمات و یا برای کالا و خدماتی است که به‌لحاظ ارتباط و شباهت موجبب فریب و گمراهی شود.

علامت تجاری نشانی است که قادر است کالاهای تولیدی یا خدمات ارائه شده توسط یک شخص/بنگاه را از کالاها یا خدمات سایر بنگاه‌ها با اشخاص متمایز نماید.

طبق ماده ۳۰ قانون علامت‌، علامت جمعی و نام تجاری عبارتند از:

الف ـ علامت یعنی هر نشان قابل رؤیتی که بتواند کالاها یا خدمات اشخاص حقیقی یا حقوقی را از  هم متمایز سازد.

ب ـ علامت جمعی یعنی هر نشان قابل رؤیتی که باعنوان علامت جمعی در اظهارنامه ثبت معرفی شود و بتواند مبدأ و یا هرگونه خصوصیات دیگر مانند کیفیت کالا یاخدمات اشخاص حقیقی و حقوقی راا که از این نشان تحت نظارت مالک علامت ثبت شده جمعی استفاده می‌کنند متمایز سازد.

ج ـ نام تجارتی یعنی اسم یا عنوانی که معرف و مشخص‌کننده شخص حقیقی یاحقوقی باشد.

مزایای ثبت علائم تجاری                                                                  

دلایل حمایت از علائم تجاری و حقوق ناشی از آن

با اینکه اکثر کسب و کارها به اهمیت استقاده از علائم تجاری به منظور تمیز دادن محصولات‎شان از محصولات رقبا پی برده‌اند، همه آنها اهمیت حمایت از علائم تجاری از طریق ثبت را درک نکرده‌اند.

پس از ثبت علامت طبق قانون ثبت علائم تجاری شخص/شرکت حق انحصاری پیدا میکند، بموجب آن می‌توانید از عرضه کالاهای یکسان یا مشابه توسط اشخاص ثالث تحت علائم تجاری که عین یا به طریق گمراه کننده‌ای مشابه علامت تجاری شما هستند جلوگیری نماید.

اگر علامت تجاری ثبت نشود، شرکت‌های رقیب از همان علامت یا علامتی که شباهت آن با علامت مزبور به اندازه‌ای است که موجب گمراهی خواهد شد برای همان کالا یا کالاهای مشابه استفاده خواهند کرد و در نتیجه سرمایه‌گذاری در بازاریابی یک محصول ممکن است به هدر رود. اگر یکی از رقیبان از علامت تجاری یکسان یا مشابه علامت تجاری استفاده کند، ممکن است مشتریان تصور کنند آن محصول متعلق به همان شرکت است و در نتیجه کالای رقیب را خریداری کند. این امر نه تنها سود شخص/شرکت را کاهش خواهد داد و مشتریان را گمراه خواهد کرد بلکه به شهرت و وجهه آسیب خواهد زد – بخصوص اگر محصول رقیب کیفیت نازلی داشته باشد.

با توجه به ارزش علائم تجاری و اهمیتی که یک علامت تجاری ممکن است در تعیین میزان موفقیت یک محصول در بازار داشته باشد، تضمین اینکه در بازارهای مربوط به ثبت رسیده باشد بسیار ضروری است.

بعلاوه، تفویض اجازه استفاده از یک علامت تجاری ثبت شده به شرکت‌های ثالث بسیار آسان‌تر است و در نتیجه می‌تواند منبع درآمد بیشتری برای شرکت/شخص بوجود آورد یا اساس انعقاد یک موافقت‌نامه اعطای نمایندگی فروش باشد.

گاهی اوقات، یک علامت تجاری ثبت شده که در میان مشتریان از شهرت خوبی برخوردار است. ممکن است به منظور دریافت منابع مالی یا وام از موءسسات مالی استفاده شود که بطور فزاینده‌ای از اهمیت علائم برای موفقیت کسب و کار آگاه می‌شوند.

مدت اعتبار قانونی علائم تجاری ثبت شده

مدت اعتبار ثبت علامت ده سال از تاریخ تسلیم اظهارنامه ثبت آن می‌باشد. این مدت با درخواست مالک آن برای دوره‌های متوالی ده ساله با پرداخت هزینه مقرر، قابل تمدید است‌. یک مهلت ارفاقی شش ماهه که از پایان دوره شروع می‌شود، برای پرداخت هزینه تمدید، با پرداخت جریمه تأخیر، درنظر گرفته می‌شود.

علائم تجاری قابل ثبت

هر کلمه، حرف یا حروف، عدد، ترسیمات، عکس، شکل، رنگ، تصویر، برچسب یا ترکیب آنها که برای تشخیص کالاها یا خدمات بکار رود، علامت تجاری محسوب می‌شود. در برخی کشورها‌، شعارهای تبلیغاتی نیز علامت تجاری محسوب می‌شوند و در ادارات ملی ثبت علائم تجاری به عنوان علامت تجاری ثبت می‌شوند. تعداد روز افزون کشورها اجازه می‌دهند شکل‌هائی از علائم تجاری که قبلا مرسوم نبوده‌اند نیز ثبت شوند مانند رنگ‌ها، علائم سه بعدی (شکل یا بسته‌بندی کالاها)، نشان‌های قابل شنیدن (صداها) یا نشان‌های قابل استشمام (بوها). با اینحال، بسیاری از کشورها برای آنچه که بعنوان علامت تجاری قابل ثبت هستند محدودیت‌هایی قائل شده‌اند و عمومآ اجازه ثبت نشان‌هائی را می‌دهند که قابل روءیت هستند یا می‌توان آن‌ها را بصورت گراقیک نشان داد.

 

علائم تجاری غیر قابل ثبت

واژه‌های عام. برای مثال، اگر شرکت شما قصد دارد علامت تجاری «صندلی» را برای فروش صندلی ثبت کند، تقاضانامه ثبت این علامت مردود خواهد شد چون «صندلی » واژه‌های عام برای این محصول است.

واژه‌های توصیف کننده. اینها کلماتی هستند که معمولآ در تجارت به منظور توصیف محصول مورد نظر بکار می‌روند. برای مثال، ثبت کلمه شیرین برای شکلات قابل قبول نخواهد بود چون محصول را توصیف می‌کند.در واقع اگر به تولیدکننده شکلات برای عرضه محصولاتش حق استفاده انحصاری از کلمه «شیرین» داده شود، کاری ناعادلانه خواهد. به همین ترتیب واژه‌های کیفی مانند «سریع»، «بهترین»، «کلاسیک» یا نوآورانه» به احتمال مردود خواهند شد مگر اینکه بخشی از یک نشان خاص باشند. در این گونه موارد، درج عبارتی دال بر اینکه درخصوص آن بخش از علامت حق استفاده انحصاری درخواست نمی‌شود، ضروری است.

علائم گمراه کننده (فریب دهنده): علائم تجاری هستند که مصرف کننده را نسبت به ماهیت، کیفیت یا مبداء جغرافیایی محصول گمراه می‌کند یا فریب می‌دهند. برای مثال، عرضه مارگارین به بازار با علامت تجاری که تصویر یک گاو داشته باشد مردود خواهد شد چون علامت موجب گمراهی مصرف کنندگان خواهد شد و مصرف کنندگان به احتمال، تصور خواهند کرد که این علامت به محصولات لبنی مرتبط است (مانند کره حیوانی است).

علائمی که خلاف نظم عمومی و اخلاق حسنه هستند. بطور کلی کلمات یا تصاویری که موازین و هنجارهای اخلاق حسنه و مذهبی که عمومآ پذیرفته شده‌اند را نقض کنند بعنوان علامت تجاری قابل ثبت نیستند.

پرچم‌ها نشان‌های سلطنتی، علائم رسمی دولتی و نشان‌های کشورها و سازمان‌های بین المللی که نمونه‌ای از آنها به دفتر بین‌المللی سازمان جهانی مالکیت معنوی (wipo) اعلام شده است معمولآ قابل ثبت نیستند.

طبق ماده ۳۲ قانون علامت درموارد زیر قابل ثبت نیست‌:

الف ـ نتواند کالاها یا خدمات یک مؤسسه را از کالاها و خدمات مؤسسه دیگر متمایز سازد.

ب ـ خلاف موازین شرعی یا نظم عمومی یا اخلاق حسنه باشد.

ج ـ مراکز تجاری یا عمومی را به ویژه درمورد مبدأ جغرافیایی کالاها یا خدمات یا خصوصیات آنها گمراه  کند.

د ـ عین یا تقلید نشان نظامی‌، پرچم‌، یا سایر نشانهای مملکتی یا نام یا نام اختصاری یا حروف اول یک نام یا نشان رسمی متعلق به کشور، سازمانهای بین‌الدولی یا سازمانهایی که تحت کنوانسیونهایی بین‌المللی تأسیس شده‌اند، بوده یا موارد مذکور یکی از اجزاء آن علامت باشد، مگر آن که توسط مقام صلاحیتدار کشور مربوط یا سازمان ذی‌ربط اجازه استفاده از آن صادر شود.

هـ ـ عین یا به طرز گمراه‌کننده‌ای شبیه یا ترجمه یک علامت یا نام تجاری باشد که برای همان کالاها یا  خدمات مشابه متعلق به مؤسسه دیگری در ایران معروف است‌.

و ـ عین یا شبیه آن قبلاً برای خدمات غیرمشابه ثبت و معروف شده باشد مشروط بر آن که عرفاً میان استفاده از علامت و مالک علامت معروف ارتباط وجود داشته و ثبت آن به منافع مالک علامت قبلی لطمه وارد سازد.

ز ـ عین علامتی باشد که قبلاً به نام مالک دیگری ثبت شده و یا تاریخ تقاضای ثبت آن مقدم یا دارای حق تقدم برای همان کالا و خدمات و یا برای کالا و خدماتی است که به‌لحاظ ارتباط و شباهت موجبب فریب و گمراهی شود.

ثبت «بین‌المللی» علائم تجاری

صاحب علامت تجاری در صورت واجد شرایط بودن می‌تواند نسبت به ثبت بین‌المللی علائم تجاری خود بر اساس نظام مادرید اقدام نماید.

شرکت‌هایی که به تجارت بین‌المللی مبادرت می‌نمایند، ممکن مایل باشند علامت تجاری‌شان در دیگر کشورهای جهان نیز موردحمایت قرار گیرد. امروزه سیستم متمرکزی وجود دارد که تشریفات مربوط به ثبت علائم تجاری در دیگر کشورها آن را امضاء نموده‌اند پیش‌بینی گردیده است. توضیح تمامی دقایق و ظرایف تشریفات مربوط به پروتکل مادرید از حوصله این متن خارج است. با این وصف به‌طور خلاصه آن‌چه آیین مربوطه، اجازه انجام آن را به متقاضی علامت تجاری می‌دهد، درخواست «ثبت بین‌المللی» با تعیین کشورهایی است که در آن‌ها، حمایت از علامت مربوطه مورد درخواست متقاضی است. درخواست از طریق اداره ثبت علائم تجاری یک کشور به عمل می‌آید ولی متعاقباً در هریک از کشورهای تعیین‌شده، موردبررسی قرار خواهد گرفت. ثبت علامت، به دنبال طی مراحل مربوطه در هر یک از کشورها، همانند یک علامت داخلی موردحمایت قرار می‌گیرد.

آن‌چه با ثبت اصطلاح «بین‌المللی» به دست نمی‌آید ثبت بین‌المللی واقعی است. ثبت واقع شده صرفا ثبتی است که در تعدادی از کشورها موثر خواهد بود. با طرح «تقاضای بین‌المللی»، آن‌چه به دست می‌آید، درواقع تعدادی از ثبت‌های داخلی است.

با توجه به ماده ۳ موافقت‌نامه مادرید برای ثبت بین‌المللی علائم تجاری، دفتر بین‌المللی علائمی را که برای آن‌ها تشکیل پرونده داده شده است بلافاصله به ثبت خواهد رساند. ثبت مزبور دارای همان تاریخ تقاضانامه برای ثبت بین‌المللی در کشور مبدا خواهد بود، مشروط بر این‌که دفتر بین‌المللی طی مدت دو ماه پس‌ازاین تاریخ تقاضانامه را دریافت کرده باشد.

اگر تقاضانامه در مدت مزبور دریافت نشده باشد، دفتر بین‌المللی تاریخی را برای ثبت منظور خواهد کرد که در آن تاریخ تقاضانامه را دریافت کرده است.

ثبت علامت تجاری در ایران

از مجموعه قوانین و مقررات داخلی مربوط به علائم تجاری این‌گونه استنباط می‌شود که اصولا علامت تجاری در صورتی در ایران قابل حمایت کامل است که به ثبت رسیده باشد. در این قسمت به ثبت علامت تجاری در ابعاد ملی با تاکید و اتکا بر قانون مصوب ۱۳۸۶ و قوانین ملی برخی از کشور‌ها می‌پردازیم:

۱– اظهارنامه ثبت علامت تجاری

ثبت علامت تجاری مستلزم تسلیم اظهارنامه به مرجع ثبت است. اظهارنامه ثبت علامت باید در دو نسخه و در فرم مخصوص و به زبان فارسی تنظیم شده و پس از ذکر تاریخ، توسط متقاضی یا نماینده قانونی وی امضاء شود.

۲– طبقه‌بندی علائم تجاری

متقاضی همزمان با درخواست ثبت علامت و در اظهارنامه تسلیمی به اداره ثبت علائم باید کالا یا کالاهای موردنظر و یا خدمات را بر اساس طبقه‌بندی قابل‌اجرا یا طبقه‌بندی بین‌المللی را طبقه‌بندی کند. اداره ثبت علائم نیز باید اظهارنامه را از این حیث مورد کنترل قرار دهد و طبقه‌بندی کالاها یا خدمات می‌تواند مزایای فراوانی داشته باشد.

۳– بررسی اظهارنامه ثبت علامت تجاری

این‌که آیا اظهارنامه تسلیمی به اداره ثبت علائم حاوی شرایط و مقررات مربوط است یا خیر نیاز به بررسی دارد.

۴– نقص اظهارنامه ثبت علامت تجاری

مرجع ثبت علامت در قالب نظام بررسی شکلی یا ماهوی یا هردو، اظهارنامه را مورد بررسی‌های معمول ایرادات و نواقصی را  احراز کند مراتب را به متقاضی و یا نماینده قانونی وی اعلام می‌کند تا در مهلت متعارف که برحسب قوانین ملی کشورها می‌تواند متفاوت باشد نسبت به رفع نقص و ایرادات اقدام نمایند.

فرآیند فوق تقریبا در قوانین کشورها یکسان است و حتی برای تهیه و تدارک دفاع در برخی از کشورها این امکان برای متقاضی وجود دارد که علاوه بر پاسخگویی و دفاع کتبی، حضوراً در مرجع رسیدگی حاضر و نسبت به رفع ایرادات اقدام نماید.

۵– تاریخ اظهارنامه ثبت علامت تجاری

تعیین تاریخ تسلیم اظهارنامه با توجه به تاثیری که از حیث ابتدای مدت حمایت، حق تقدم و هم‌چنین تعارض آن با حقوق اشخاص ثالث دارد، در قوانین دارای اهمیت است. تاریخ تسلیم می‌تواند به‌عنوان تاریخ اظهارنامه موردپذیرش مرجع ثبت قرار گیرد اما چنان ‌چه اظهارنامه تسلیمی فاقد حداقل اطلاعات موردنیاز باشد در این صورت تاریخ تکمیل اطلاعات ضروری می‌تواند تاریخ تسلیم اظهارنامه محاسبه گردد. چنانچه اظهارنامه تسلیمی به مرجع ثبت از سوی متقاضی فاقد حداقل اطلاعات فوق باشد تاریخ اظهارنامه، تاریخ آخرین روزی است که مدارک موردنیاز به مرجع ثبت تسلیم شده است.

۶– حق تقدم  در ثبت علامت تجاری

حق تقدم به این معناست که بر مبنای اظهارنامه‌های عادی برای حمایت از اختراع، مدل اشیاء مصرفی، طرح صنعتی یا علامت تجاری که توسط یک درخواست‌کننده به ادارات واجد صلاحیت داده شده است، همان درخواست‌کننده (یا وراث یا جانشین قانونی آن‌ها) می‌تواند در مدت‌زمانی مقررشده (۶تا ۱۲ ماه حسب مورد) حقوق خاصی را دارا باشد.

استعلام ثبت برند

ثبت برند (یا ثبت علامت تجاری) در ایران، منوط به استعلام برند (علامت تجاری) قبل از ثبت اظهارنامه علامت تجاری است. استعلام برند یا علامت تجاری قبل از ثبت اظهارنامه امری ضروری است، زیرا اولا باعث می‌شود از درصد ثبت علامت تجاری در ایران یا خارج از ایران مطلع شد و دوما این کار باعث صرفه‌جویی در زمان و هزینه جهت ثبت برند می‌گردد؛ و بدین طریق از استفاده از همان نام‌های تکراری و ارسال آن به سامانه‌ی ثبت جلوگیری به عمل آورد.

همچنین از این طریق می‌توان، برند‌ها و علامت‌هایی که درزمینه‌ی کالای مربوطه، پیش‌تر، در ۴۵ طبقه کاری ثبت شده است را شناسایی کرد. جهت استعلام علامت، پیش از ثبت آن، از معلومات و داده‌هایی که در اداره مالکیت صنعتی به نشانی http://ip.ssaa.ir/BSigns/search.aspx، آرشیو شده، می‌توان بهره برد. یا می‌توان با رجوع به روزنامه رسمی کشور، این کار را انجام داد. با استعلام گرفتن برند تجاری پیش از ثبت، می‌توان از مزایای آن استفاده کرد.

ثبت علامت تجاری (برند) و مراحل آن

ثبت علامت تجاری (برند) در اداره مالکیت صنعتی، بخش ثبت علامت تجاری در تهران به نشانی میدان امام خمینی (ره) خیابان خیام، خیابان فیاض بخش، جنب ساختمان شماره یک سازمان ثبت‌اسناد و املاک کشور، ساختمان قدیم بانک ملت امکان‌پذیر است.

ثبت علامت تجاری (برند) مانند ثبت اختراع مستلزم دقت و آگاهی بالایی است و فرد متقاضی باید با نحوه انتخاب نام تجاری مناسب با نوع فعالیت شرکت یا سازمان خود، روش صحیح تکمیل اظهارنامه علامت و همچنین انتخاب طبقات کالا و محصولات موردنیاز خود آشنایی کامل داشته باشد.

در مرحله‌ی اول فرد متقاضی باید بداند تسلیم اظهارنامه علامت تجاری تن‌ها از طریق تکمیل فایل الکترونیکی (اظهارنامه الکترونیکی) به آدرس http://ip.ssaa.ir/BSigns/Steps.aspx   امکان‌پذیر است.

متقاضی باید قبل از پر نمودن اظهار نامه الکترونیکی ثبت علامت، مدارک خود را تکمیل نماید.

مدارک موردنیاز برای ثبت علامت تجاری(برند) به  شرح زیر است :

 
اشخاص حقیقی: 

اشخاص حقوقی:

متقاضی پس از جمع‌آوری مدارک موردنیاز و مراجعه به وب‌سایت اداره مالکیت صنعتی، اداره ثبت علائم تجاری، از طریق گزینه ثبت اظهارنامه علامت تجاری اقدام به تکمیل اظهارنامه به‌صورت گام‌به‌گام نماید.

پس از انجام مرحله قبل، متقاضی با انتخاب گزینه بازگشت به فرآیند از مرحله بارگذاری ضمایم خارج‌شده و به صفحه بازبینی اطلاعات وارد می‌شود. در این قسمت متقاضی باید تمامی اطلاعات و ضمایم بارگذاری شده را به‌دقت مورد بازبینی قرار داده و از درستی و صحت اطلاعات وارد شده اطمینان حاصل نماید.

پس از تایید اطلاعات (باید دقت شود با تایید اطلاعات و پرداخت هزینه‌ها، امکان انجام هیچ‌گونه اصلاحاتی بر روی پرونده وجود نخواهد داشت)، فرآیند وارد مرحله واریز هزینه‌های ثبت اظهارنامه می‌گردد و متقاضی به درگاه اینترنتی بانک متصل شده و با وارد نمودن اطلاعات کارت ‌بانک خود اقدام به واریز هزینه می‌نماید. پس از واریز هزینه شماره اظهارنامه به متقاضی ارائه می‌گردد.

با واریز هزینه اظهارنامه پرونده در نوبت کارتابل کارشناسی قرار گرفته تا بررسی‌های اولیه در خصوص مدارک و ضمایم صورت گیرد. در زمان بررسی اظهارنامه، کارشناس در صورت وجود نقص در مدارک مراتب را از طریق ابلاغیه‌ای به مالک علامت اعلام می‌نماید. (متقاضی موظف است حداکثر ظرف مدت ۳۰ روز از تاریخ ابلاغ موارد نقص را برطرف نماید، در غیر این صورت اظهارنامه باطل خواهد شد.)

در صورت کامل بودن مدارک، چنانچه برای نام و یا علامت درخواستی سوابقی وجود نداشته باشد، آگهی تقاضای ثبت برای نام و یا علامت درخواستی، جهت درج در روزنامه رسمی صادر نموده تا چنانچه ادعایی نسبت به علامت درخواستی وجود ندارد مراحل مربوط به ثبت رسمی علامت صورت گیرد.

درصورتی‌که ادعایی نسبت به علامت مورد تقاضا وجود نداشته باشد، آگهی ثبت علامت رسمی که حاوی مشخصات مالکین علامت و شماره ثبت رسمی است، جهت درج در روزنامه رسمی و انتشار برای عموم، صادر می‌گردد.

پس از انتشار آگهی رسمی، متقاضی یا نماینده قانونی وی می‌تواند با مراجعه به اداره ثبت علائم تجاری، نسبت به دریافت گواهینامه ثبت علامت تجاری اقدام نماید.

مرجع رسیدگی به حل اختلافات

رسیدگی به اختلافات ناشی از اجرا این قانون و آئین‌نامه اجرائی آن در صلاحیت شعب خاصی از دادگاه‌های عمومی تهران است. تصمیمات اداره مالکیت صنعتی توسط اشخاص ذی‌نفع قابل‌اعتراض است و دادخواست مربوط باید ظرف دو ماه از تاریخ ابلاغ تصمیم به ذی‌نفع و یا اطلاع او از آن‌، به دادگاه صالح تقدیم گردد. تجدیدنظرخواهی از آراء و نحوه رسیدگی‌، تابع مقررات آئین دادرسی دادگاه‌های عمومی و انقلاب در امور مدنی است‌.

نقض حقوق مندرج در این قانون‌، عبارت است از معنای انجام هرگونه فعالیتی در ایران ‌که توسط اشخاصی غیر از مالک حقوق تحت حمایت این قانون و بدون موافقت او انجام می‌گیرد. علاوه بر مالک حقوق تحت حمایت این قانون‌، هرگاه ثابت شود دارنده اجازه استفاده، از مالک درخواست کرده است تا برای خواسته معینی به دادگاه دادخواست بدهد و مالک امتناع کرده یا نتوانسته آن را انجام دهد، دادگاه می‌تواند علاوه بر صدور دستور جلوگیری از نقض حقوق یا نقض قریب‌الوقوع حقوق‌، به جبران خسارت مربوط نیز حکم صادر کند و یا تصمیم دیگری جهت احقاق حق اتخاذ نماید.

تشکیل شرکت

گروه‌سازی
استارت‌آپ‌ها حداقل از دو نفر یا بیشتر تشکیل‌شده‌اند و روابط و رفتارهای افراد در استارت‌آپ‌ها معمولاً بر اساس رفاقت‌ها و دوستی‌ها در ابتدا شکل می‌گیرد ولی پس از مدتی دوستان صمیمی همکار در یک استارت‌آپ به این واقعیت پی خواهند برد که لازم است روابط آن‌ها در چارچوب سند حقوقی مکتوب شود و سهم و امتیاز هر یک از طرفین مشخص شود.
این مقدمه خوبی برای طرح این بحث است که به دوستان عزیز نکات حقوقی که باید در این مسیر در نظر گرفته شود یادآور شویم و بحث خود را الزام ثبت شرکت و  معرفی انواع شرکت‌ها و نمونه قرارداد همکاری با عوامل پروژه و همچنین نمونه قرارداد شراکت به‌پیش می‌بریم.

تشکیل شرکت
دوستانی که در یک استارت‌آپ فعالیت می‌کنند در ابتدا به فکر تأسیس یک شرکت می‌افتند تا از این طریق با پیش‌بینی سهم و درصد هرکدام از افراد به‌صورت سیستماتیک و اورگانیک فعالیت‌های خودشان را سازمان‌دهی کنند. سئوالی که در اینجا مطرح می‌شود این است که آیا برای ادامه فعالیت به لحاظ حقوقی باید شرکت ثبت کرد و یا اصلاً بدون ثبت شرکت هم ادامه فعالیت میسر است. در اینجا لازم است گفته شود که برخی فعالیت‌ها بر اساس قانون تجارت لازم است از طریق شرکت‌های تجاری انجام شود. فعالیت‌هایی مانند بازاریابی، فعالیت‌های نمایشگاهی، فروشندگی، عملیات واسطه‌ای و مانند این‌ها. برخی فعالیت‌ها بر اساس قانون نیازی به تشکیل شرکت تجاری ندارند ولی می‌توان به هر دلیلی که شرکا تصمیم می‌گیرند اقدام به ثبت نمایند.
هر شرکت تجارتی زمانی معتبر است و از نظر قانونی رسمیت دارد و شخصیت حقوقی آن کامل می‌شود که به ثبت رسیده باشد. در واقع هر شرکتی برای این‌که رسمیت یابد و شخصیت حقوقی پیدا نماید باید به ثبت برسد، بنابراین ثبت شرکت‌ها برای این‌که قانوناً به فعالیت ادامه دهند الزامی است.

پاسخ این است که در این خصوص سه قانون به شرح زیر وجود دارد:
۱- ماده‌ی ۱۹۵ قانون تجارت که می‌گوید: «ثبت کلیه‌ی شرکت‌های مذکور در این قانون الزامی و تابع جمیع مقررات ثبت شرکت‌ها است»
۲- برابر قانون ثبت‌اسناد، ثبت شرکت‌نامه‌ها اجباری است. طبق ماده‌ی ۴۷ قانون ثبتدر نقاطی که در اداره‌ی ثبت‌اسناد و املاک دفاتر رسمی موجود بوده وزارت عدلیه مقتضی بداند ثبت‌اسناد ذیل اجباری است:

۱-  کلیه‌ی عقود و معاملات راجعه به عین یا منافع اموال غیرمنقوله که در دفتر املاک ثبت نشده.
۲- صلح‌نامه و هبه نامه و شرکت‌نامه
۳- ماده‌ی ۴۸-سندی که مطابق مواد فوق باید به ثبت برسد، اگر به ثبت نرسیده باشد، در هیچ‌یک از ادارات و محاکم پذیرفته نخواهد شد.

در همین رابطه تبصره‌های ذیل به بند ۲ ماده ۱۴ اضافه می‌گردد
تبصره ۱-کلیه‌ی شرکت‌هایی که مشمول قانون نظام صنفی می‌باشند موظف‌اند ظرف مدت یک سال پس از لازم‌الاجرا شدن این قانون نسبت به اخذ پروانه‌ی کسب از اتحادیه‌ی مربوطه اقدام نمایند، در غیر این صورت ثبت آن‌ها در اداره‌ی کل ثبت شرکت‌ها غیرقانونی است و همچنین از تاریخ لازم‌الاجرا شدن این قانون ثبت شرکت‌های مشمول قانون نظام صنفی فاقد پروانه‌ی کسب ممنوع خواهد بود.
به‌موجب تبصره‌ی ۱ ماده‌ی ۵ قانون اصلاح قانون نظام صنفی مصوب ۱۳۶۸/۲/۳۱ ثبت شرکت‌ها الزامی است. در این تبصره آمده است: کلیه‌ی شرکت‌هایی که مشمول قانون نظام صنفی می‌باشند موظف‌اند ظرف مدت یک سال پس از لازم‌الاجرا این قانون نسبت به اخذ پروانه‌ی کسب از اتحادیه‌ی مربوطه اقدام نمایند، در غیر این صورت ثبت آن‌ها در اداره‌ی کل ثبت شرکت‌ها غیرقانونی است و همچنین از تاریخ لازم‌الاجرا شدن این قانون ثبت شرکت‌های مشمول قانون نظام صنفی فاقد پروانه‌ی کسب ممنوع خواهد بود.
نظامنامه‌ی قانون تجارت وزارت عدلیه مصوب ۱۳۱۱ ثبت شرکت‌های تجارتی را الزامی نموده است. بر اساس ماده‌ی ۱ این  نظامنامه در هر محلی که اداره‌ی ثبت‌اسناد و یا دفتر اسناد رسمی موجود است شرکت‌های تجارتی که در محل تشکیل می‌شود باید به‌موجب شرکت‌نامه‌ی رسمی تشکیل گردد. همچنین در ماده‌ی ۲ آمده است:
ثبت شرکت‌های تجارتی باید در دایره‌ی ثبت شرکت‌ها و در خارج تهران در اداره‌ی ثبت‌اسناد مرکزی اصلی شرکت به ثبت برسند.
تبصره-در نقاطی که اداره یا دایره یا شعبه‌ی ثبت‌اسناد نباشد، ثبت در دفتر اسناد رسمی و اگر دفتر اسناد رسمی هم نباشد، ثبت در دفتر محکمه‌ی ابتدائی یا صلحیه با رعایت ترتیب کافی بوده و لیکن شرکت باید ظرف سه ماه از تاریخ تاسیس اداره یا دایره یا شعبه‌ی ثبت‌اسناد در آن محل، خود را در دفتر ثبت‌اسناد به ثبت برساند.
بنابراین با توجه به مواد مذکور هرگاه یکی از شرکت‌های تجارتی مراحل مربوط به ثبت را طی ننماید و به ثبت نرسد رسمیت نداشته و بلکه برخلاف قانون بوده و مراجع ذیصلاح می‌توانند از انجام فعالیت‌های آن جلوگیری نمایند.
لازم به یادآوری است شرکت‌های خارجی که بخواهند در ایران به امور تجارتی یا صنعتی یا اداری فعالیت داشته باشند باید در اداره‌ی ثبت‌اسناد تهران به ثبت رسیده باشند؛ و هرگاه در مهلت‌هایی که به‌وسیله‌ی مراجع قضایی تعیین می‌شود نسبت به ثبت آن اقدام ننمایند به حکم دادگاه علاوه بر محکومیت به جزای نقدی از ادامه‌ی فعالیت آن‌ها جلوگیری خواهد شد.
در ضمن، حق‌الثبت شرکت‌های ایرانی و خارجی برابر قوانین و مقررات مربوطه خواهد بود.

انواع شرکت

انتخاب نوع شرکت
سه نوع شرکت به دوستانی که قصد ثبت دارند توصیه می‌شود که شامل شرکت با مسئولیت محدود، شرکت سهامی خاص و شرکت تعاونی و دیگر انواع شرکت‌ها به دلایل پیچیده بودنشان توصیه نمی‌شود. در زیر توضیحات مختصری در خصوص این سه نوع شرکت ارائه می‌شود:

تفاوت‌های شرکت سهامی خاص با مسئولیت محدود
شرکت با مسئولیت محدود با حداقل ۲ نفر و شرکت سهامی خاص با حداقل ۳ نفر اعضا قابل ثبت هستند.

در شرکت‌های با مسئولیت محدود همه سرمایه به مدیرعامل تسلیم خواهد شد و مدیرعامل اقرار به دریافت آن می‌نماید؛ اما در شرکت‌های سهامی خاص می‌بایست حداقل از ۳۵% از مبلغ سرمایه را نزد یکی از بانک‌ها سپرده‌گذاری کرده و گواهی مربوط را پس از دریافت از بانک به اداره ثبت شرکت‌ها ارائه داد. ۶۵ درصد باقیمانده در تعهد شرکا خواهد ماند.
در شرکت‌های با مسئولیت محدود لزومی به انتخاب بازرس وجود ندارد و انتخاب بازرس اختیاری‌ست اما در شرکت‌های سهامی خاص انتخاب دو نفر به‌عنوان بازرس اصلی و بازرس علی‌البدل اجباری است.
مدت مدیریت مدیران در شرکت با مسئولیت محدود محدودیتی ندارد و اعضای شرکت می‌توانند مدت محدود یا نامحدود برای مدیران در نظر بگیرند، اما در شرکت‌های سهامی خاص مدیران حداکثر به مدت دو سال انتخاب می‌شوند.
اعضای هیئت‌مدیره در شرکت با مسئولیت محدود ملزم به انتخاب روزنامه کثیرالانتشار نیستند، اما انتخاب روزنامه کثیرالانتشار جهت درج آگهی‌های دعوت شرکت در سهامی خاص الزامی است.
تشکیل مجامع عمومی در شرکت با مسئولیت محدود شرایط مشکل‌تری دارد، اما برای تشکیل مجامع عمومی شرکت‌های سهامی خاص شرایط آسان‌تری در نظر گرفته شده است.
این مجمع در شرکت‌های سهامی خاص توسط هیئت‌رئیسه شرکت با حضور یک نفر رئیس مجمع، دو نفر ناظر و یک نفر منشی -که می‌تواند خارج از سهامداران باشد- که از میان سهامداران برگزیده می‌شوند تشکیل می‌شود؛ اما در شرکت با مسئولیت محدودتن‌ها در صورتی مجامع عمومی تشکیل خواهد شد که تعداد شرکای شرکت بیش از ۱۲ نفر باشد.
سرمایه در شرکت سهامی خاص به‌صورت سهم الشرکه بین شرکا تقسیم می‌شود و میزان مسئولیت شرکا در مقابل تعهدات و قروض شرکت تنها به میزان سهم الشرکه آن‌ها خواهد بود؛ اما در شرکت سهامی خاص سرمایه به‌صورت سهام بین شرکا تقسیم می‌شود و هر یک از شرکا فارغ از میزان سهم خود به میزان کل سرمایه شرکت در قروض و تعهدات شرکت مسئول‌اند.
مدیران در شرکت با مسئولیت محدود را می‌توان از بین شرکا یا خارج از آن‌ها انتخاب نمود اما در شرکت سهامی خاص مدیران باید حتما از میان سهامداران شرکت انتخاب شوند و یا بعد از انتخاب تعداد سهام وثیقه‌ای که در اساسنامه معین شده است را تهیه و به صندوق شرکت تسلیم نمایند.
در شرکت با مسئولیت محدود تقسیم سود به نسبت میزان سهم الشرکه شرکا خواهد بود، البته شرکا می‌توانند در اساسنامه ترتیب دیگری برای تقسیم سود در نظر بگیرند؛ اما در شرکت سهامی خاص سود الزاما به نسبت تعداد سهام شرکا تقسیم می‌گردد و امکان اتخاذ روش دیگری برای این کار امکان‌پذیر نیست.
درصورتی‌که بخشی از سرمایه شرکت را آورده‌های غیر نقدی تشکیل دهد، تقویم این آورده‌ها در شرکت با مسئولیت محدود توسط شرکا صورت خواهد گرفت و مسئولیت صحت برآورد به عهده شرکا خواهد بود اما در شرکت‌های سهامی خاص تقویم آورده‌های غیر نقدی توسط کارشناس رسمی دادگستری انجام خواهد گرفت.

مدارک لازم جهت تاسیس شرکت با مسئولیت محدود عبارت است از:
دو نسخه تقاضانامه، دو نسخه شرکت‌نامه، دو جلد اساسنامه و صورت‌جلسه مجمع عمومی مؤسس و هیئت‌مدیره که ذیل همگی توسط کلیه شرکا امضاء می‌شود. فتوکپی شناسنامه و کارت ملی همه شرکا

مدارک لازم جهت تأسیس شرکت سهامی خاص عبارت است از:
دو نسخه اظهارنامه، دو نسخه اساسنامه، صورت‌جلسات مجمع عمومی مؤسس و هیئت‌مدیره که ذیل همه این مدارک توسط کلیه شرکا امضاء می‌شود. گواهی بانک دایر بر پرداخت ۳۵% سرمایه تعهد شده. فتوکپی شناسنامه سهامداران و بازرسان.

شباهت‌های شرکت سهامی خاص با مسئولیت محدود
حداقل سرمایه یک‌میلیون ریال
در شرکت سهامی خاص و با مسئولیت محدود شرکت در افزایش سرمایه اختیاری است.
حق رای در شرکت سهامی خاص به تعداد سهام در شرکت با مسئولیت محدود به نسبت سرمایه خواهد بود.

انواع شرکت تعاونی ازلحاظ نوع فعالیت
شرکت‌های تعاونی با توجه به اهداف وظایفی که دارندبه انواع مختلفی تقسیم می‌شوند. به استناد ماده ۲۶ و ۲۷ قانون بخش تعاونی اقتصاد جمهوری اسلامی ایران ‚ شرکت‌های تعاونی به دو دسته عمده تقسیم می‌شوند.

۱ ـ شرکت تعاونی تولیدی:
شرکتی است که به‌منظور اشتغال در امور مربوط به کشاورزی ‚ دامداری ‚ دام‌پروری ‚ پرورش و صید ماهی ‚ شیلات صنعت ‚ معدن ‚ عمران شهری ‚ روستایی و عشایری و نظایر این‌ها فعالیت می‌نماید و یک واحد تولیدی را تشکیل می‌دهند.

۲ـ شرکت تعاونی توزیعی:
عبارت‌اند از تعاونی‌هایی که نیاز مشاغل تولیدی و یا مصرف‌کنندگان خود را در چارچوب مصالح عمومی و به‌منظور کاهش هزینه‌ها و قیمت‌ها تامین می‌نمایند و در امور مربوط به تهیه و توزیع کالا ‚ مسکن‚ خدمات و سایر نیازمندی‌های اعضاء فعالیت می‌نمایند.
آن دسته از شرکت‌های تعاونی که فعالیت آنان تواماَ تولیدی و توزیعی باشد را شرکت تعاونی تولیدی و توزیعی نامند.

انواع شرکت تعاونی ازلحاظ نوع عضویت:
۱ ـ شرکت تعاونی عام
شرکتی است که عضویت در آن برای همه آزاد است تعداد اعضاء در این تعاونی‌ها حداقل ۵۰۰ نفر و بر اساس نوع تعاونی که وزارت تعاون تعیین کرده مشخص می‌شود؛ و بایستی سهام آن را به عموم مردم عرضه نمایند.

۲ ـ شرکت تعاونی خاص
شرکتی است که عضویت در آن برای گروهی خاص مانند کارگران ‘ دانشجویان ‘ کشاورزان ‘ زنان ‘ پزشکان ‘ وکلای دادگستری ‘ اعضاء هر صنف و مشاغل خاص و نظایر این‌ها با رعایت شرایط آزاد تعیین می‌شود و درنتیجه سهام آن فقط به افراد واجد شرایط واگذار می‌شود.

انواع گرایش‌های شرکت تعاونی در ایران:
کشاورزی – صنعتی – معدنی – خدماتی – مسکن – فرش دستباف – تامین‌کننده نیاز تولیدکنندگان – تامین‌کننده نیاز مصرف‌کنندگان اعتبار – حمل‌ونقل – تولیدی_توزیعی – تامین نیاز صنوف خدماتی – مصرف آموزشگاهی – عمرانی

شرایط عضویت در شرکت‌های تعاونی:
اول: قبل از هر چیز باید تعداد شما حداقل ۷ نفر باشد و شرایط قانونی زیر را برای عضویت در شرکت‌های تعاونی داشته باشید.

۱ ـ تابعیت جمهوری اسلامی ایران

۲ ـ نداشتن ممنوعیت قانونی و حجر

۳ ـ خرید حداقل سهام در اساسنامه

۴ ـ درخواست کتبی برای عضویت در تعاونی

۵ ـ دادن تعهد برای رعایت مقررات تعاونی

۶ ـ در شرکت‌های تعاونی مشابه عضو نباشد

دوم: هنگامی‌که تعداد شما به ۷ نفر یا بیشتر رسید، دورهم جمع شده و جلسه تشکیل دهید، در جلسه از بین خودتان حداقل سه نفر را به‌عنوان هیئت موسس انتخاب کنید، کار هیئت موسس انجام کارهای مربوط به تشکیل شرکت تعاونی است.

وظایف هیئت موسس عبارت است از:
الف ـ تهیه طرح و اساسنامه شرکت تعاونی: هیئت موسس در طرحی که تهیه می‌کند دلیل تشکیل تعاونی و همین‌طور توجیه فنی ‚ اقتصادی و مالی را باید بنویسد، تعداد و مشخصات همه داوطلبان عضویت در تعاونی‌ها را تنظیم می‌کند. نحوه تامین سرمایه و امکانات لازم برای شروع فعالیت‌های شرکت تعاونی مشخص می‌کند میزان سهم هر عضو را که باید برای تامین سرمایه شرکت تعاونی خریداری کند مشخص می‌کند، نام یک بانک و یا صندوق تعاون را برای افتتاح حساب بانکی تعیین می‌نماید.
ب ـ دعوت از افرادی که شرایط لازم را برای عضو شدن در شرکت تعاونی را دارند
ج ـ برگزار کردن جلسه مجمع عمومی عادی

شما با تشکیل شرکت تعاونی می‌توانید از تسهیلات اعطایی صندوق تعاون بهره‌مند شوید.

اساسنامه چیست و چه نکاتی باید در آن درج شود
اساسنامه مهم‌ترین رکن شرکت سهامی است. کلیه‌ی شرکت‌های سهامی عام یا شرکت سهامی خاص باید دارای اساسنامه باشند. اساسنامه روابط شرکا با یکدیگر و حدود اختیارات مجامع عمومی و هیئت‌مدیره را تعیین و تکلیف سود و زیان شرکت و مدت انحلال آن را معین می‌نماید. اساسنامه تابع نظر موسسین و اکثریت دارندگان سهام است و قانون ازلحاظ اهمیت، مواردی را در آن ذکر کرده که درهرحال لازم الرعایه است. اساسنامه‌ی شرکت در حقیقت سندی است که به آن اعتبار می‌دهد؛ و در آن خط‌مشی و سرمایه‌ی شرکت، هدف و نحوه‌ی فعالیت وظایف هر یک از اعضای شرکت و هیئت‌مدیره و مجامع عمومی و بازرسان شرکت و تعداد مدیران و نحوه‌ی انتخاب و مدت ماموریت و چگونگی تعیین جانشین مدیرانی که فوت یا استعفا نموده و یا محجور و معزول می‌شوند معین می‌گردد؛ و کلیه‌ی مواد آن برای اعضاء لازم الرعایه است و همان‌طوری که در زندگی یک شخص حقیقی سجل یا شناسنامه‌ی او باعث هویت و اعتبارش می‌شود در شخص حقوقی نیز اساسنامه به او هویت و اعتبار می‌دهد و حدود اختیارات وظایف مدیران و میزان مسئولیت آن‌ها و چگونگی عملکرد آن‌ها در قید می‌گردد؛ بنابراین شرکت‌های سهامی عام و سهامی خاص باید دارای اساسنامه‌ای باشند.
اما شرکت‌نامه مخصوص شرکت‌های با مسئولیت محدود، تضامنی و نسبی است و شرکت‌های سهامی و تعاونی نیازی به شرکت‌نامه ندارند و شرکت‌نامه هم نوعی سند رسمی است که بین دو یا چند شریک به‌منظور تشکیل شرکت تجارتی تنظیم می‌شود و برابر قانون تجارت (ماده ۱۹۷ قانون تجارت) پس‌ازآنکه شرکت تشکیل شد. در همان ماه اول باید خلاصه شرکت‌نامه و ضمایم آن به وزارت دادگستری ارسال شود و این سند معتبری است که مندرجات آن در حقیقت، قسمتی از اساسنامه شرکت است که به‌وسیله قوه‌ی قضائیه چاپ گردیده و در اختیار سازمان ثبت‌اسناد و املاک کشور و اداره‌ی کل ثبت شرکت‌ها و مالکیت صنعتی قرار می‌گیرد و به‌وسیله‌ی موسسین تنظیم می‌شود.

برابر ماده‌ی ۸ لایحه‌ی اصلاحی ۲۴/۱۲/۴۸ اساسنامه باید شامل نکات زیر باشد
۱-نام شرکت
۲-موضوع شرکت به‌طور صریح و منجز (روشن)
۳-مدت شرکت
۴-مرکز اصلی شرکت و محل شعب آن درصورتی‌که تاسیس شعبه موردنظر باشد.
۵-مبلغ سرمایه‌ی شرکت و تعیین وجود نقدی و غیر نقدی آن.
۶-تعداد سهام بی‌نام و با نام و مبلغ اسمی آن‌ها و هرگاه ایجاد سهام ممتاز موردنظر باشد تعیین تعداد، خصوصیات و امتیازات این‌گونه سهام.
۷-تعیین مبلغ پرداخت شده هر سهم و نحوه‌ی مطالبه بقیه اسمی هر سهم و مدتی که باید مطالبه شود که البته این مدت بیش از ۵ سال نیست.
۸-نحوه‌ی انتقال سهام با نام
۹-طریقه‌ی تبدیل سهام با نام به سهام بی‌نام و بالعکس.
۱۰-در صورت پیش‌بینی امکان صدور اوراق قرضه، ذکر شرایط و ترتیب آن‌ها
۱۱-شرایط و ترتیب افزایش و کاهش سرمایه
۱۲-مواقع و ترتیب دعوت مجامع
۱۳-مقررات راجع به حدنصاب لازم جهت تشکیل مجامع عمومی و ترتیب اداره‌ی آن‌ها
۱۴-تعداد مدیران و طرز انتخاب و مدت ماموریت و نحوه‌ی تعیین جانشین برای مدیرانی که فوت نموده و یا استعفا می‌کنند یا به جهات قانون محجور، معزول و یا ممنوع می‌گردند.
۱۵-تعیین وظایف و حدود اختیارات مدیران
۱۶-تعداد سهام تضمینی که مدیران باید به صندوق شرکت بپردازند.
۱۷-قید این‌که شرکت دارای چند نفر بازرس خواهد بود و نحوه‌ی انتخاب و مدت ماموریت آن‌ها
۱۸-تعیین آغاز و پایان سال مالی شرکت و موعد تنظیم ترازنامه و حساب سود و زیان و تسلیم آن به بازرسان و
مجمع عمومی سالانه.
۱۹-نحوه‌ی انحلال اختیاری شرکت و ترتیب تصفیه‌ی امور آن.
۲۰-چگونگی تغییر اساسنامه.

تخلف از مقررات ثبت شرکت‌ها
هر کس در موقعی که شرکت را به ثبت می‌رساند مدارکی به مرجع ثبت شرکت‌ها تسلیم کند که خلاف واقع باشد مثل این‌که مدارک مربوط به سرمایه تعهد شده، ساختگی بوده واقعیت نداشته باشد، یا این‌که نوشته‌ای ارائه گردد که ۳۵% سرمایه‌ی تعهد شده به فلان حساب بانکی واریز گردیده، لیکن معلوم شود که چنین حسابی افتتاح نگردیده است و یا این‌که طرح اعلامیه‌ی پذیره‌نویسی سهام و یا طرح اساسنامه‌ی سهام به امضاء موسسین نرسیده باشد ولی چنین وانمود گردد که به امضاء آن‌ها رسیده است؛ بنابراین هر اقدامی که در موقع ثبت برخلاف واقعیت صورت گرفته باشد، جرم محسوب و مرتکبین آن اقدامات هم، به مجازات حبس از سه ماه تا دو سال و یا به جزای نقدی از بیست هزار ریال و یا به هر دو مجازات حبس و جزای نقدی محکوم خواهند شد.
تخلفات مربوط به اوراق سهام:
در شرکت‌های سهامی-سرمایه‌ی شرکت به اجزایی تقسیم می‌گردد که کوچک‌ترین جزء آن سهم نامیده می‌شود، همچنان که ماده‌ی ۲۴ قانون تجارت می‌گوید: «سهم قسمتی است از سرمایه‌ی شرکت سهامی که مشخص میزان مشارکت و تعهدات و منافع صاحب آن، در شرکت است. ورقه‌ی سهم، سند قابل معامله‌ای است که نماینده‌ی تعداد سهامی است که صاحب آن در شرکت سهامی دارد»
بنابراین: هرگاه کسانی در ورقه‌ی سهم با نام، یا گواهینامه‌ی موقت سهم، مبلغ پرداخت شده را بیش از آن‌چه واقعاَ پرداخت شده است قید کنند، یا این‌که سهام و قطعات سهام را قبل از این‌که شرکت به ثبت رسیده باشد صادر نمایند، یا این‌که اساساَ ثبت شرکت ساختگی و مزورانه صورت گرفته و باوجوداین اوراق سهامی صادر گردیده باشد، مجرم شناخته می‌شوند و برابر ماده‌ی ۲۴۳ قانون تجارت به مجازات حبس از سه ماه تا دو سال و یا به جزای نقدی از بیست هزار ریال تا دویست هزار ریال و یا به هر دو مجازات محکوم می‌گردند.
علاوه بر مواردی که بیان گردید، اقدامات ذیل نیز جرم محسوب و کسانی مبادرت به انجام آن‌ها نمایند، مستحق مجازات می‌باشند:
۱- کسانی که با علم و آگاهی (سوءنیت) اوراق سهام یا گواهینامه‌ی موقت سهام را بدون ذکر مبلغی اسمی آن صادر نمایند و یا به معرض فروش بگذارند.
۲- کلیه‌ی افرادی که سهام بی‌نام را قبل از آن‌که تمام مبلغ اسمی آن پرداخت شده باشد، بفروشند، یا این‌که به معرض فروش بگذارند.
۳- هرگاه فرد یا افرادی سهام با نام را قبل از آن‌که ۳۵% مبلغ اسمی آن‌ها پرداخت شده باشد صادر کنند یا به فروش برسانند و یا در معرض فروش بگذارند.
به این جهت، با توجه به ماده‌ی موردبحث، مرتکبین هر یک از بندهای سه‌گانه‌ی فوق پس از ثبوت اتهامات مذکور در مرجع ذیصلاح هر یک از سه ماه تا یک سال حبس یا به جزای نقدی از پنجاه‌هزار ریال تا پانصد هزار ریال و یا هر دو مجازات محکوم می‌گردند.
نتیجه اینکه: شرکت‌های تجارتی بر اساس قانون تجارت تشکیل می‌شود وظائف موسسین و اداره‌کنندگان آن‌ها باید در حدودی که قانون تعیین نموده است و در اساسنامه‌ی شرکت هم قید می‌شود انجام گردد. به این جهت هرگونه عملی که در مورد به ثبت رسانیدن شرکت و پذیره‌نویسی و اعلام آگهی و صدور اوراق سهام، اعم از سهام با نام، یا بی‌نام، یا گواهینامه‌ی موقت و مبلغ سرمایه تعهد شده و پرداخت شده و استقراض و صدور اوراق قرضه و خریدوفروش اعمال شود و اقدامات هیئت‌مدیره باید در محدوده‌ی قوانین و مقررات باشد والا درصورتی‌که تخلف یا تخلفاتی انجام داده باشند که با قصد و عمد (سوءنیت) انجام گرفته باشند و پرونده با ذکر دلایل به مراجع قضائی ذیصلاح احاله شود در صورت ثبوت جرم به مجازات‌های مقرره محکوم خواهند شد.
لازم به ذکر است که اگر افراد دیگری در این قبیل امور با آن‌ها مشارکت نموده و یا این‌که انجام آن عملیات را تسهیل نمایند به مجازات شریک یا معاون جرم محکوم خواهند شد که در قانون مجازات اسلامی هر یک از شرکا و معاونین جرم تعریف‌شده و نحوه‌ی دخالت آن‌ها و تاثیر آن در وقوع جرم مشخص گردیده است که چون موضوع آن مربوط به حقوق جزای عمومی است از بحث بیشتر در این زمینه خودداری می‌شود و فقط به ذکر این نکته بسنده می‌شود که در امر تجارت هم ممکن است فردی به‌تنهایی مرتکب جرمی شده باشد و ممکن است کسانی با او در این امر مشارکت داشته و یا معاونت نموده باشند که برحسب مورد مباشر یا شریک و معاون جرم تلقی خواهند شد و برابر قانون به مجازات خواهند رسید.

نمونه‌ای از قرارداد همکاری و پیمان منع افشا اطلاعات

استارت‌آپ‌ها حداقل از دو نفر یا بیشتر تشکیل‌شده‌اند و روابط و رفتارهای افراد در استارت‌آپ‌ها معمولاً بر اساس رفاقت‌ها و دوستی‌ها در ابتدا شکل می‌گیرد ولی پس از مدتی دوستان صمیمی همکار در یک استارت‌آپ به این واقعیت پی خواهند برد که لازم است روابط آن‌ها در چارچوب سند حقوقی مکتوب شود و سهم و امتیاز هر یک از طرفین مشخص شود.
سند حقوقی مکتوب برای این افراد با عنوان «قرارداد همکاری با عوامل پروژه» و یا «قرارداد شراکت» بیان می‌شود همچنین حتما به تمامی افرادی که با شما همکاری می‌نمایند اعم از کارمندان و سرمایه‌گذاران و شرکا «پیمان منع افشاء اطلاعات» منعقد نمایید تا از اطلاعات و فناوری شما محافظت شود.