در راه اندازی و شروع یک استارتاپ اولین گزینه‌ای که به ذهن افراد خطور می‌کند استفاده از قراردادهای خام یا نمونه است و عموما افراد به دلیل محدودیت مالی از وکیل استارتاپ برای نوشتن قراردادهای خود کمک نمی‌گیرند و این گاها افراد را به مدت طولانی درگیر مسائل حقوقی می‌نماید. حال آنکه یک وکیل خوب استارتاپی به خوبی اکوسیستم فضای کسب‌و کارهای نوپا و قوانین مربوط به آن و مشکلات حقوقی استارتاپ را می‌شناسد و در تنظیم قراردادهای مربوطه دقت عمل خواهد داشت. فرض کنیم در یک قرارداد سرمایه‌گذاری، شرط حوادث غیرمترقبه به درستی تنظیم نشده باشد و کارآفرین به همین جهت نتواند به تعهداتش عمل نماید.
حال تکلیف قرارداد چه می‌شود در قالب یک مثال توضیح می‌دهم: بندحوادث غیر مترقبه در قراردادهای نمونه تقریبا بدین شرح است: چنانچه به هر دلیل که خارج از اختیار طرفین قرارداد بوده نظیر جنگ، زلزله، سیل و… انجام بخش یا تمامی قرارداد در موعد مقرر میسر نباشد، با توافق کتبی طرفین می توان به مدت قرارداد اضافه و یا حسب مورد هر یک از طرفین می تواند قرارداد را فسخ نمود.
برخی ایرادات وارد بر این بند را اختصاصا در قرارداد سرمایه‌گذاری استارتاپ بررسی می‌کنیم:
مورد اول:
در قراردادهای استارت‌آپ‌ها، بحث فیلترینگ می‌تواند به عنوان یکی از مثال‌ها برای حوادث غیر مترقبه عنوان شود. چون اگر سایتی به هر علت فیلتر شود، امکان فعالیت نخواهد داشت. (این بحث خارج از مواردی است که سایت به دلیل انتشار محتوای خلاف قانون فیلتر می شود. در مثال ما فرض کنید به طور اشتباه سایت فیلتر شده یا به دلیلی، اینترنت کل کشور با اختلال مواجه شود). حال در بند فوق بحث فیلترینگ ذکر نشده است، گاه ممکن است هر یک از طرفین با استناد به دلایلی ادعا نماید که فیلترینگ حوادث غیر مترقبه نیست و از طرف مقابل بخواهد که به تعهداتش عمل نماید یا آنکه چون به تعهداتش عمل نکرده، خسارت پرداخت کند.
مورد دوم:
در قرارداد سرمایه‌گذاری که سرمایه‌گذار با تزریق مبلغی سهام‌دار یک شرکت می‌شود واژه فسخ چه معنایی می‌تواند داشته باشد. فسخ به لحاظ حقوقی یعنی شرایط طرفین قرارداد به قبل از بستن تفاهم نامه برگردد. حال آنکه در این مورد که سرمایه‌گذار سهام‌دار شرکت شده و حادثه غیر مترقبه‌ای اتفاق افتاده، به چه نحو باید سهام شرکت از وی باز پس گرفته شود؟ این مورد باید صریحا در قرارداد تشریح شود و سازوکار آن مشخص شود. مثلا قرار است سند صلح تنظیم شود یا می‌بایست وکالتی اعطا شود یا هر مورد دیگر.
مورد سوم:
مورد بعدی که می‌توان به آن اشاره کرد آن است که مدتی که هر یک از طرفین می‌تواند قرارداد را فسخ کند مشخص نشده است. به لحاظ قانونی وقتی یک طرف یا هر دو طرف قرارداد حق فسخی دارند می‌بایست مدت آن مشخص شود مثلا ظرف دو هفته، دو ماه یا دو سال اگر این مدت مشخص نباشد ممکن است زمینه بطلان قرارداد ایجاد شود و این خود قصه‌ای است که سر دراز خواهد داشت و یک وکیل متخصص استارتاپ به خوبی به تمامی جوانب آن آگاه است.
نتیجه آنکه:
قراردادهای نمونه استارتاپ مزایا و معایبی دارد که مطالعه آنها برای بالا بردن اطلاعات و افزایش دانش حقوقی تا حدی مسیر راه را روشن می کند و دید خوبی به افرادی که می‌خواهند قرارداد را تنظیم نمایند می دهد. اما همیشه آنچه مدنظر ما است، در قرارداد نمونه موجود نیست به همین جهت شخصی‌سازی قراردادها توسط یک وکیل متخصص و یا حقوقدانی که از قوانین تجارت الکترونیک و استارتاپ به خوبی اطلاع دارد، از اهمیت بسیاری برخوردار است.
برای مطالعه مفصل در خصوص حقوق استارتاپ و مشکلات آن مقاله ” راهنمای جامع حقوقی استارت‌آپ ها و کسب و کارهای نوپا ” را مطالعه کنید.